vroeger ook Histerreich geheeten, markgraafschap en kroonland der Oostenrijksch-Hongaarsche monarchie, tot w7elks cisleithaansch gedeelte het behoort, vormt met Görz en Gradisca en de stad Triest het z.g. Oostenrijksch-Illyrisch kustland, grenst ten n. aan Triest, Görz en Krain, ten o. aan Fiume, Kroatië en de golf van Quarnero, ten z. en w. aan de Adriatische zee, beslaat met inbegrip van de Quarnerische eilanden een oppervlakte van 4955 km.2, en telde in 1900: 344.173 inw., meest Italianen en Serbo-Kroaten, in 54 gemeenten met 592 steden, dorpen, vlekken, gehuchten, buurten enz.; de verhouding der seksen was in 1890 (317.610 inw.): 923 vrouwen tegen 1000 mannen.
I. is een bochtenen havenrijk in het z. spits toeloopend schiereiland met een kustlijn van 430 km.; het heeft een steenachtigen kalkbodem; in het n.o., aan de golf, verheft zich een bergketen, die in den 1396 meter hoogen Monte-Maggiore culmineert. De rivieren zetten gedurig haar loop onderaardsch voort; de voornaamste zijn: de Quieto (aan de w.-kust) en de Arsa (aan de o.-kust). Onder de vele fjordachtige bochten zijn, behalve de groote golf van Triest, die van Muggia, Capodistria, Pirano, de Porto-Quieto, het Canale di Leme, de bochten van Pola, Medolino, Axsa, Rabaz, Fianona en Volosca de voornaamste. De zuidspits van I. heet Punta di Promontore, de westspits Punta di Salvore. Vóór de westkust liggen slechts eenige kleine eilanden (de Brionische), voor de oostkust, in de golf van Qnarnero, eenige grootere: Veglia, Cherso, Lussin, Unie, Sansego. Het klimaat is warm (Pola heeft een gemiddelde ! jaartemperatuur van 15° C.), uitermate droog | (jaarlijksche regenhoeveelheid circa 300 millij meter); de kusten staan bloot aan den sirocco uit het z.z.o. en aan den hora uit het n.o.
I. levert vooral olie, wijn, zuidvruchten, galnoten, houtskool, zout op; het is rijk aan bruikbare delfstoffen (steenkool, bruinkool, aluin, kwartszand voor glazen parelen). De fabrieksindustrie is onbeduidend. I. met zijn eilanden heeft 80 havens met veel scheepsbouw en een sterke visschersvloot. Pola is de voornaamste zeeplaats en de centrale oorlogshaven der monarchie, Lussin-Piccolo, een der Quarnerische eilanden, de hoofdhandelshaven, met werven en dokken voor groote zeeschepen.Hoewel I. in administratief opzicht tot het kustland behoort, heeft het toch, als een afzonderlijk kroonland, zijn eigen landdag, die in Parenzo vergadert en (overeenkomstig de regeling van 26 Febr. 1861) samengesteld is uit 33 leden, n.l. de drie bisschoppen (van Triest-Capodistria, Parenzo-Pola, Veglia), 5 vertegenwoordigers der grootgrondbezitters, 11 idem | der steden en marktplaatsen, 12 idem der plattelandsgemeenten, 2 idem der kamer van koophandel te Rovigno. Naar het oostenrijksche ! Huis van afgevaardigden zendt I. sinds de invoering der nieuwe kieswet (1896) 5 vertegenwoordigers, w.o. 1 van het grootgrondbezit J en 1 gekozen volgens algemeen stemrecht. Het land is verdeeld in 7 districten (Bezirkshauptmannschaften): Stad Rovigno, Capodistria, Lussin, Mitterburg (Pisino), Parenzo, Pola, Volosca.
Istria of Histria (aldus geheeten naar de illyrische Istreren), den Romeinen bekend als de woonplaats van geduchte zeeroovers, werd door hen in de 3de eeuw v. Chr. onderworpen en door Augustus tot aan de rivier ! Arsia (Arsa) met Italië vereenigd. Van de 6de tot het midden der 10de eeuw behoorde I het land achtereenvolgens aan de Goten, de byzantijnsche keizers en de Karolingers, waarna het een eigen markgraafschap werd, dat evenwel later aan het hertogdom Karinthië kwam en omstreeks 1170 onder de graven van Andechs, hertogen' van Dalmatië, geraakte. Toen hertog Hendrik van Dalmatië in 1204 door koning Philippus verbannen werd. kwam I. aan den patriarch van Aquileja, die het echter aan Venetië moest afstaan, dat tot 1797 het grootste gedeelte van het schiereiland in bezit hield; het noord-oostelijke gedeelte behoorde aan Oostenrijk, dat echter na den vrede van Campo-Formio de geheele Venetiaansche bezitting aan zich trok. In 1805 ging het aan Frankrijk over, werd later door Napoleon met de Illyrische provinciën vereenigd en in 1814 door Oostenrijk heroverd.
