Gepubliceerd op 17-02-2021

Hars

betekenis & definitie

harsen, naawi van zekere plantensappen, gevormd in de harsgangen (zie ald.) van vele planten; in ruwen toestand is H. steeds amorph; het bezit een glazig-schelpachtige breukvlakte en is onoplosbaar in water, doch, in verschillende graden, oplosbaar in wijngeest, ether, chloroform enz. Alle harsen smelten bij verwarming en branden met een helder lichtende vlam.

Zij komen in opgelosten toestand veelvuldig voor in de etherische oliën der planten, uit welke oliën zij voor het meerendeel door oxydatie ontstaan, zoodat de meeste harsen bestaan uit vluchtige oliën, die door opname van zuurstof in vaste verbindingen zijn overgegaan; zijn zij nog met etherische oliën vermengd, dan noemt men ze balsems. Andere harsen zijn in den vorm van emulsies vervat in het melksap der planten; bij liet indrogen van het melksap blijven zij achter, vermengd met gom, plantenslijm, suiker en andere stoffen die in opgelosten toestand voorhanden waren; deze producten zijn de z.g. gomharsen of halfharsen. De meeste harsen hebben het karakter van een zuur (zie Harszuren), lossen op in waterige alkaliloog, en geven daarbij zeepachtige zouten, de harszeepen. Bij het smelten met bijtskali geven zij nevens vetzuren nog resorcine (galbanum, asa-foetida), phluroglucine (drakenbloed), para-oxybenzoezuur of proto-catechuzuur. Vele harsen zijn officineel; in terpentijnolie, wijngeest, aceton enz. opgelost, vormen zij de lakken en vernissen.Hars komt in het plantenrijk algemeen verbreid voor; eenige harsen, als b.v. die der coniferen, vloeien tegelijk met de etherische olie, die hen opgelost houdt, van zelf af en worden na gedurende eenigen tijd met de lucht in aanraking te zijn geweest, hard; andere harsen worden verkregen door de plantendeelen waarin zij voorkomen uit te trekken met alcohol en de op deze wijze verkregen oplossing tot droogwordens toe uit te dampen of haar met water te precipiteeren. De bekendste harsen zijn: barnsteen, animehars, kopal, dammahars, mastik, schellak, boenzoe, asphalt. (Zie onder deze onderwerpen. Zie ook Harsvloed.)

< >