cholaemie (Icterus, Morbus regius). de gele verkleuring der opperhuid en der zichtbare slijmvliezen. De G. is geen zelfstandige ziekte, maar een ziektesymptoom, dat zich bij verschillende aandoeningen van het gal-apparaat en bij tal van andere affecties kan voordoen en tot stand komt door opneming van gal, inzonderheid van galkleurstoffen en galzuren, in het bloed en in de sappen der weefsels. In het overgroote meerendeel der gevallen ontstaat de G. doordat de door de lever bereide gal ingevolge mechanische hindernissen niet uit de lever en de galblaas in den twaalfvingerigen darm kan afvloeien, zich in de lever en de galblaas ophoopt, door de bloed- en lymphvaten wordt opgezogen (geresorbeerd), en op deze wijze in het bloed geraakt; dit is de z.g. resorptieof lever-icterus (Icterus hepatogenes)\m&xidere zeldzamer gevallen wordt de gele verkleuring veroorzaakt doordat binnen in de bloedvaten een ontleding der roode bloedbollen plaats grijpt en hun kleurstof in galkleurstof wordt omgezet; dit is de G. zonder gal-resorptie of bloed-ictems (Icterus haematogenes). Resorptie van gal heeft steeds plaats wanneer door een mechanische oorzaak de galafvoer wordt verhinderd en de gal hierdoor binnen de galwegen onder hoogeren druk komt te staan dan het bloed in de vaten van de lever. Het vaakst komt zoodanige mechanische belemmering van den galafvoer tot stand bij de katarrh der galwegen, waardoor een verstopping dier wegen wordt veroorzaakt (zg. katarrhale G.), verder bij inklemming van galsteenen (zie aldj in de galbuis, bij drukking op de galwegen door gezwellen, klieren, als anderszins. Ziektetoestanden van het eigenlijke leverparenchym schijnen slechts dan met G. gepaard te gaan wanneer een abnormale drukking op de galwegen werkt. Ook de oorzaken van het zg. bloed-icterus zijn zeer verschillend; heftige gemoedsbeweging, sommige vergiftigingen (ether, chloroform, chloraal, phosphor, slangenbeet) en tal van infectieziekten (pyaemie, kraamkoorts) brengen niet zelden een gele verkleuring der huid teweeg.
De G. begint gewoonlijk met een gele verkleuring van het wit van het oog (de sclerotica); reeds na weinige dagen neemt alsdan de huid een soms licht geelachtige, soms intensief saffraangele kleur aan, die in de hoogste graden der G. in een groene, zelfs mahonieachtige en zwarte kleur kan overgaan (kterus nifjer of Mekmicterus). Het scherpst komt deze kleur uit aan de plekken waar de huid zeer zacht en dun is; dat ook de zichtbare slijmvliezen geel zijn gekleurd blijkt wanneer men uit de lippen of het tandvleesch door een vingerdruk het bloed verwijdert, waarbij niet een witte maar een gele plek achterblijft. Bij kunstlicht is de gele kleur der huid en de sclerotica niet te onderscheiden, zoodat de Gbij avond niet is te constateeren. Ook de urine van den zieke is donkergeel of zelfs bruin gekleurd en vormt bij krachtig schudden een geel schuim. Dikwijls zijn bovendien nog andere sappen van het lichaam, als het speeksel, het zweet, de moedermelk enz., galachtig gekleurd. Ingevolge den verhinderden toevoer van gal in het darmkanaal treden in de spijsvertering der geelzuchtigen ernstige stoornissen op; in den regel doen zich aanvallen van onpasselijkheid, gebrek aan eetlust, opvallende afkeerigheid van vleesch en vetstoffen, alsmede aanhoudende stoelverstopping voor; de uitwerpselen zijn gal-arm,wit, kleiachtig vast en buitengewoon kwalijkriekend; bij langeren duur der G. beginnen de zieken snel te vermageren. Verder roept de aanwezigheid van galzuren in het bloed een reeks karakteristieke stoornissen in het leven: de zieken zijn verdrietig en gemelijk, uiterst prikkelbaar, klagen over matheid en gevoel van zwakte, over hoofdpijn en slapeloosheid, enz., en niet zelden treden zelfs zware hersensymptomen op, als duizeligheid, ijlhoofdigheid, krampaanvallen, slaapzucht (zg. boosaardige G., Icterus gratis). Soms is ook geelzien voorhanden, n.l. wanneer ook de brekende mediën van den oogappel geel zijn gekleurd. Bijna altijd is de pols zeer langzaam en vermindert tot 40, zelfs 20 slagen in de minuut. Vele geelzuchtigen worden ook door een ondraaglijken huidjeuk gekweld; de huid zelf is gewoonlijk droog, ruw en met kleine schilfers bedekt. Duur en verloop zijn verschillend naar gelang van de aanleidende oorzaak. Terwijl lichte gevallen, inzonderheid de veelvuldig voorkomende katarrhale vorm, gewoonlijk binnen weinige weken geëindigd zijn, strekken zwaardere zich over maanden, zelfs over jaren uit, en in enkele gevallen blijft de icterische kleur het geheele leven door bestaan. Het eerste teeken van genezing is altijd dat de uitwerpselen zich weer beginnen te kleuren, vervolgens wordt ook de urine weer helderder; de gele huidskleur verdwijnt altijd het laatst. Gunstige voorteekens zijn vermeerderde eetlust en verbeterd humeur. De behandeling der G is eveneens al naar de grondoorzaak verschillend ; steeds echter is een zorgvuldig geregelde diëtetische verhouding van het grootste belang; geelzuchtigen hebben zich verder zorgvuldig in acht te nemen voor sterke gemoedsaandoeningen, voor overmatige lichamelijke en geestelijke inspanning en voor kouvatten, en dienen in verband met hun verzwakte spijsvertering slechts licht verteerbare, doch voedzame spijzen (vetvrije, doch krachtige soepen, mager vleesch, groente, gestoofd ooft) tot zich te nemen, terwijl alle vet en vette spijzen, inzonderheid saus van gebraden vleesch en boter, ten strengste moeten worden vermeden, daar zoodanige stoffen bij het ontbreken van gal in den darm bijna in het geheel niet opgeslorpt worden en daarom slecht kunnen worden ve.dragen. Als dranken zijn water, selters-en sodawater, citroenlimonade en dergelijke het meest aan te bevelen, terwijl alcoholische dranken ten strengste moeten worden gemeden. De dikwijls hardnekkige verstopping en winderigheid vereischt aanwending van klysteren of van zachte plantaardige afvoermiddelen (sennesbladen, rhabarber). De minerale wateren van Karlsbad, Mariënburg en Kissingen genieten een welverdiende reputatie tegen de katarrhale vorm der G. De lastige huidjeuk wordt het best met koude wasschingen, lauwe baden, damp-, zeep- of potaschbaden bestreden.
