koning v. Aragon, geb. 1380; als neef van koning Petrus IV, werd F door de aragonsche grooten, die sinds het uitsterven der graven van Barcelona (1409) het land zelf hadden geregeerd, in 1412 tot koning gekozen, had echter in den beginne met zijn mededinger naar de kroon, graaf Jayme (jakob) van Urgel, spruit eener jongere linie, te kampen, en overl. reeds in 1416: hij werd opgevolgd door zijn zoon, Alfonso V.
Ferdinand II de Katholieke, koning van Aragon (1479—1516), geb. 10 Mrt. 1452 te Soz, zoon van Johannes II van Aragon, was een der meest despotische vorsten en een der geslepenste staatslieden zijns tijds. Onder hem werkte het voorheen verbrokkelde en sinds acht eeuwen voor de eerste maal weer vereenigde Spanje zich op tot europeesche grootmogendheid en voornaamste koloniale mogendheid der wereld.
Reeds tijdens het leven van zijn vader werd Ferdinand II door hem en ten deele door de omstandigheden de latere vereeniging der beide koninkrijken Castilië en Aragon voorbereid; na den dood nl. van Hendrik IV van Castilië (1474), bemachtigde diens zusterlsabella (prins Ferdinand’s vrouw), den castiliaanschen troon; toen vervolgens F. door den dood zijns vaders in bezit kwam v/d troon van Aragon, werden beide koninkrijken tot een enkel, onder gemeenschappelijk bestuur van F. en Isabella, vereenigd, op grond van welke vereeniging beiden als ) eges mtholici, gemeenschappelijke vorsten, werden aangeduid, welke benaming derhalve geenerlei kerkelijke beteekenis heeft. Zoolang Isabella leefde bleef zij regeerend koningin van Castilië, in welk land F. wTeinig of geen invloed vermocht uit te oefenen. F. voerde een bijna onafgebroken reeks van gelukkige oorlogen ; na zeegrijk tegen Alfonso V van Portugal te hebben gevochten, bracht h;j na een tienjarige worsteling Granada, en daarmede het laatste overblijfsel van de heerschappij der Mooren in Spanje, ten onder (1492); in 1503 besteeg hij onder den naam Ferdinand III den troon van Napels, nadat zijn veldheer Gonsalvo di Cordova dit koninkrijk voor hem veroverd had; in 1512 onderwierp hij ook Navarre, tot aan de Pyreneeën, en nadat Columbus’ ontdekking Spanje tevens tot heer van de nieuwe wereld gemaakt had, oefende dit rijk te land en ter zee aan de oost- en de westkust van den Atlantischen Oceaan een bijna onbestreden en onbeperkte heerschappij uit. In Spanje zelf voerden F. en Isabella een geheel nieuw stelsel van bestuur in; zij braken de macht van het leenwezen ; zij hernieuwden ook de instelling der inquisitie en verkregen dienaangaande van paus Sixtus IV de bevoegdheid ambtenaren aan te stellen (uitgenomen den door den paus zelf te benoemen grootinquisiteur), waardoor de inquisitie-tribunalen die in 1480 in Castilië en in 1484 in Aragon werden ingevoerd, bloote werktuigen der kroon werden, waarvan deze zich weldra zoowel voor kerkelijke als voor politieke doeleinden bediende, en die allereerst tegen de Joden (1492) en de Mooren (1501) werden gebezigd. In hun streven het absolute koningschap in Spanje in te voeren werden F. en Isabella krachtig terzijde gestaan door kardinaal Ximenes (zie deze). Na den dood van al zijn kinderen, behalve zijn jongste dochter, Johanna (in 1495 gehuwd met Philips, zoon van keizer Maximiliaan I), verloor F. ook zijn vrouw, zoodht nu de kroon van Castilië op genoemde Johanna en haar echtgenoot overging; toen Philips in 1506 gestorven, Johanna krankzinnig geworden was, kwam de regeering over Castilië, met voorbijgaan van Johanna’s zoon Karel, over op F., die als heerscher over Castilië en geheel Spanje Ferdinand V heet. Door deelname aan de algemeene politiek van Europa, waarin hij zich als een behendig diplomaat deed kennen, verwierf hij voor Spanje vele voordeelen en maakte hij dit land tot den superieuren mededinger van Frankrijk; in 1495 vormde hij de groote anti-fransche liga; vervolgens verstond hij zich met Frankrijk over het verdeelen van het koninkrijk Napels, hetwelk in 1501 door beide mogendheden bezet werd; reeds in 1503 echter maakte hij zich van het geheele rijk meester. Alzoo was bij F.’s dood (23 Jan. 1516 te Madrigalejo) op het Pyreneesche schiereiland een afgeronde staats-eenheid geschapen, wier heerschappij zich uitstrekte over ontzaglijke koloniën aan gene zijde van den oceaan en in Europa over half Italië.
