fransch schrijver, theoloog, philosoof en wiskundige, geb. 19 Juni 1623 te Clermont in Auvergne. Zijn vader, Etienne P., ging, om zich aan de opvoeding van zijn vroegrijpen zoon te wijden, met hem 1631 naar Parijs.
De jonge P. werd aanvankelijk uitsluitend bij de studie der klassieke oudheid bepaald, doch hield zich weldra met wiskunde bezig, waarin hij zulke vorderingen maakte, dat hij op 17-jarigen leeftijd een verhandeling over de kegelsnede kon schrijven. Als 23-jarïg jongeling ontdekte en bewees hij, dat de verschijnselen, die tot dusver uit den ,,horror vacui” waren verklaard, door de zwaarte der lucht gevorderd werden. Eveneens was hij eender eersten die hoogtemetingen met den barometer liet verrichten. Onder den naam d’A... d’Ettenville gaf hij 1649 zijn verhandeling over de cycloïde uit. Met Fermât werkte hij gemeenschappelijk aan de bepaling van den aard der gefigureerde getallen. Sedert 1654 baande hij door zijn rekenkundigen driehoek een nieuwen weg voor de analytische onderzoekingen en legde den grond voor de waarschijnlijkheidsberekening.
P. leefde sedert 1647 weer in Parijs en verdeelde zijn tijd tusschem wetenschap en verkeer in de wereld, totdat hjjr zenuwachtig van nature, door de bovenmatige inspanning van zijn geest, prikkelbaar en ziekelijk werd en in hem de behoefte aan ascetismeontwaakte en zijn stemming, die hem de wereld deed ontvluchten, hem tot de Jansenisten (zie ald.) van Port-Royal voerde, waar hij zich bij Amauld, Nicole, Lancelot aansloot. Toch gaf hij zijn mathematische studiën niet geheel en al op. De vrucht van zijn verbinding met Port-Royal waren de Lettres à un provincial (later Les provinciales genoemd), die van Jan. 1656 tot Maart 1657 verschenen (Keulen 1657, 1659, 1667) en allereerst het groote publiek moesten verlichten en voor Arnauld winnen in diens toenmalig met de Sorbonne aanhangig geschil. Yan den vierden brief af werden zij echter een beschuldigingsgeschrift tegen de Jezuïeten en een vlijmend scherpe critiek op de Jezuïeten en hun moraal. Deze brieven zijn een volmaakt meesterstuk van zuiver en geestig proza, gedrongen, bevattelijk, tot overtuiging meeslepend en vol bijtenden spot. P. overl. 19 Aug. 1662 te Parijs.
Niet minder beroemd' werden voorts de Pensees sur la religion, het fragment van een breed aangelegde apologie des christendoms, eerst uit de papieren van den overledene door bloedverwanten en vrienden samengesteld en met een biographie van P. door zijn zuster, madame Gilberte Périer (geb. 1620), in 1670 gepubliceerd. De onveranderde (ongeveer 1500) brokstukken van het werk Werden het eerst door Faugère bekend (Pensees, fragments et lettres de B. Pascal, 2 dln., Parijs 1844 en meerm.). De Œuvres van P. werden uitgegeven door Bossut (’s Gravenhage en Parijs, 1779), P. Faugère (8 dln., Parjjs1888), de Lettres provinciales door Lahure (2 dln., ald. 1860), Deróme (2 dln., ald. 1885 —86, met biographie), Molinier (2 dln., ald. 1892) e. a., de Pensees door E. Havet (ald. 1890) e. a. Een monument voor P. werd 5 Sept. 1880 te Clermont-Ferrand onthuld.
