Gemeente in de provincie Utrecht, (begrensd door de gemeenten Hoogland, Hoevelaken, Stoutenburg, Leusden en Soest), aan de Eem (de stad) en de beken die dit water vormen, op 52° 9' 20" noorderbreedte en 0° 30' 14" oosterlengte van Amsterdam, 4 uren noordoostelijk van de stad Utrecht en 10 uren zuidoostelijk van Amsterdam. Van de stad Amersfoort wordt reeds meb* ding gemaakt in een brief van keizer Koenraad in 1028; zij ontving stedelijke rechten in 1259, van bisschop Hendrik van Vianden; op het einde der 14d* eeuw werd de stad uitgebreid, en gold in 1399 voor de tweede hoofdstad van het Nedersticht; in 1411 werd Amersfoort door de Gelderschen aangevallen, en nogmaals in 1420, doch kon door hen niet worden bemachtigd; in 1427 verdedigden de inwoners zich met vrucht tegen een aanval van Filips van Bourgondië, in 1450 werd het bijgebouwde nieuwe stadsgedeelte ommuurd; in 1492 sloeg de bezetting een aanval van Wittenhorst, veldoverste van Maximiliaan, af; in 1543 moest Amersfoort zich aan de Gelderschen onder Maarten van Rossum overgeven ; in 1547 aanschouwde Van Oldenbarneveldt hier het levenslicht; de stad werd in 1579 gedwongen zich bij de Unie aan te sluiten; zij werd in 1629 door Montecuculi ingenomen; in 1787 deed in brand geraakt buskruit de Lieve-Vrouwenkerk in de lucht springen, waarbij de 98 ellen hooge toren bleef staan.
De stad bezit een aantal kerken van velerlei gezindten; daaronder munt de Groote of Sint-Joriskerk in bouwkunstig opzicht uit ; zij werd in 1248 voltooid en bevat een marmeren graftombe van Jacob van Campen. Het middelpunt der stad wordt gevormd door een ruim plein, het Hof; de fraaie Langestraat deelt Amersfoort in twee helften; de wallen zijn door den architect Zocher herschapen in schilderachtige wandeldreven. De stad telt bijna 20.000 inwoners en drijft een drukken handel in granen en zelfverbouwde tabak; een gestreepte katoenen stof werd naar haar amersfoort geheeten; voorts zijn er touwbanen, fabrieken, molens enz. De stad ligt aan de gecombineerde spoorlijn Rotterdam—Utrecht— Amsterdam — Amersfoort — Deventer — Almelo—Salzbergen—Rheine, en aan de lijnen Amsterdam—Hilversum—Amersfoort, Amsterdam—Nijmegen—Kleef, Amersfoort—Winterswijk en Zwolle—Amersfoort—Utrecht.
