De ziektekostenverzekering is een verzekering die de kosten vergoedt die kunnen ontstaan door ziekte, een ongeval of gebrek.
De ziektekostenverzekering vergoedt niet alleen de kosten van een medische behandeling, maar in sommige gevallen ook de kosten die ontstaan uit preventie van medische mankementen. Een goed voorbeeld van preventie is een tandartscontrole. Hierbij hoeft niet per se sprake te zijn van ziekte of gebrek. Deze verzekering biedt in de meeste gevallen een gehele of gedeeltelijke vergoeding van de kosten voor behandelingen, hulpmiddelen, medicijnen, voorzieningen en ziekenhuisverblijf. In sommige gevallen vergoedt het ook loonderving.
De meeste Europese landen streven ernaar een zo betaalbaar mogelijk systeem van zorgverzekeringen te hebben. Ook in Nederland streeft de overheid naar bevordering van de volksgezondheid.
In veel gevallen is de ziektekostenverzekering verplicht gesteld. De bedoeling hiervan is dat de mensen dan tegen zichzelf worden beschermd. Iemand die kerngezond is, heeft misschien geen zin om 100 euro per maand te betalen voor een ziektekostenverzekering. Maar hij vergeet dan dat, wanneer hij bijvoorbeeld zijn been breekt, een ziekenhuisrekening van 20.000 euro krijgt.
Als een gezondheidsverzekering niet verplicht was zou er adverse selectie kunnen ontstaan. Dit betekent dat relatief gezonde mensen de premie te hoog vinden, omdat alleen vaak zieke mensen claims uitvoeren. Steeds meer gezonde mensen zullen dan besluiten om hun verzekering af te zeggen. Hierdoor zal de premie enorm stijgen. Om dit proces tegen te gaan bestaat er in de meeste gevallen een verzekeringsplicht. Deze plicht is vaak in combinatie met een acceptatieplicht. Dit houdt in dat de verzekeraar iedereen ten minste een basispakket moet aanbieden en ook iedere aanvraag voor een basispakket moet accepteren.
