sambal 1

betekenis & definitie

sambal [kruiderij]. Het Maleise sambal, in het Javaans sambĕl uitgesproken, heeft sedert lang een soort van burgerrecht in onze taal gekregen, en is toch door Van Dale niet opgenomen. Ik hoorde het als kind in de ouderlijke woning gebruiken voor een toespijs bij vlees, hoofdzakelijk bestaande uit komkommers die door middel van een speciaal mesje in zeer fijne reepjes worden gesneden of geschaafd. Volgens een oud recept werden zij daarna 24 uur in de pekel gelegd en vervolgens met bijvoeging van peperwortel en laurierbladeren in een fles gedaan, die verder met beste azijn werd gevuld.

In het Kaaps-Hollands betekent sambal, volgens Mansvelts Kaapsch-Hollandsch idioticon: ‘een bij vleesch gebruikte toespijs, uit fijn gesneden uien, kweeperen, komkommers enz. bestaande en met azijn toebereid.’ In het Maleis en Javaans heeft echter sambal geen zo tot een enkele toespijs beperkte betekenis. Het is een algemene naam voor allerlei als toespijs bij de rijst gebruikte bereidselen, die onder een grote verscheidenheid van namen voorkomen. Gemalen Spaanse peper is meestal een hoofdbestanddeel. De sambals die gebakken of gefruit worden, heten sambal goring. Bij de families uit Indië in Europa weergekeerd, wordt vaak nog de rijsttafel bereid en de benodigdheden voor de toespijzen, die echter niet altijd in gelijke volledigheid worden aangeboden, zijn in de voornaamste magazijnen van comestibles in onze grote koopsteden geregeld voorhanden. Wanneer men in deze families het woord sambal zonder specificatie hoort gebruiken, denkt men daarbij aan de Maleise betekenis, die alle eindeloze verscheidenheden van de toespijs bij de rijst omvat.