Een zandloper is een primitieve tijdmeter. Hij bestaat uit een omkeerbaar glazen vat met sterk ingesnoerd middenstuk, waarvan één bol met zand gevuld is.
Bij loodrechte stand van de zandloper stroomt de inhoud in een bepaalde tijd van de ene bol naar de andere bol. Een zandloper staat symbool voor de vergankelijkheid en de tijd die voorbijgaat. De zandloper behoort in de eerste plaats tot de attributen van Chronos of Aion, hij is de god van de tijd. De tijdmeter moet telkens omgedraaid worden en past daarom in een wereldbeeld waarin de tijd cyclisch verloopt en kosmische situaties altijd zullen terugkeren. Symbolisch staat de zandloper voor de deugd matigheid.
Door uitspattingen kan de aan de mens toegekende tijd willekeurig gekort worden. De heilige asceten Ambrosius en Magdalena worden met een zandloper voorgesteld. Een asceet is iemand die zich aan godsdienstige praktijken en boetedoeningen wijdt. In de vrijmetselarij kent men het ritueel van een aankomend lid om de zandloper mediterend te beschouwen.
