1. als versterkend voorvoegsel is bloed-erg productief. Als eerste lid van een samenstelling bet. het gewoon ‘in hoge mate; erg beste’ enz. Vooral in zwang onder jongeren en soldaten. Zo vinden we bij Salleveldt 1978 al bloedlinkof bloedjelink‘erg gevaarlijk’ (tegenwoordig kan bloedlinkook ‘verschrikkelijk boos’ beduiden). Endt en Frerichs vermelden nog bloedgeilen bloedgabber‘boezemvriend’. Tegenwoordig hebben jongeren het over een bloedmooi wijf of een bloedsaaie film. Een bloedgang is een ‘razendsnelle vaart'. Sportlui die in een uitstekende conditie verkeren, beweren dat ze in bloedvorm zijn.Een bloedherrie bet. ‘veel lawaai’.
Het was een prachtig wijf, bloedgeil zo te zien.(Jan Cremer: Ik Jan Cremer. Eerste Boek, 1964)
... met een bloedgang vloog ik naar de deur. (Haring Arie: Recht voor z’n Raap, 1972)
... juist die opvallende typen zijn bloedlink! (Bou- ke B. Jagt: De muskietenoorlog, 1976)
Agent voorop, loeiende sirenes, bloedgang naar huis... (Eli Asser: Aan mij zal het niet liggen, 1983)
Ik was echt bloedfanatiek om iets met die erotiek op televisie te doen. (Adelheid Roosen, in: Opzij, oktober 1987)
Voorlopig is Eddy in bloedvorm. (Bert Hiddema: Dubbele mandekking, 1988)
2. - aan de paal,deze zinsnede wordt wel eens in de voetbalverslaggeving aangetroffen als typering van een ruwe wedstrijd, waarbij agressie niet uit de weg wordt gegaan. Er wordt met uiterste inzet gespeeld, met de beuk erin. De uitdr. staat in verband met de oudere zegswijze bloed willen zien‘een ernstige bestraffing of een drastische maatregel eisen’ (De Grote Koenen,1986). Ze werd voor het eerst opgenomen in het Voetbalwoordenboekvan Rob Siekmann uit 1978. Volgens Salleveldt 1980 zou het ook een aanmoedigingskreet (geweest) zijn voor het eigen elftal.
De zegswijze werd pas echt populair in 1978, toen ze algemeen bekend werd gemaakt door Bram Vermeulen en Freek de Jonge (toen nog Neerlands Hoop) tijdens de discussie over het al dan niet deelnemen van Nederland aan het wereldkampioenschap voetbal in Argentinië. Een plaat van het duo kreeg deze titel mee. Teg. wordt de uitdr. ook buiten voetbalkrin- gen gebruikt. Van Dale(1992) omschrijft haar als ‘op agressie belust zijn’. Men kan haar echter ook toepassen op alles wat met een uiterste inzet gepaard gaat.
‘Waar ik wel benieuwd naar ben is die mevrouw die sex onhygiënisch vindt. Geldt dat altijd of vooral tijdens de menstruatie vanwege bloed aan de paal?’ (Gerrit Komrij: Heremijntijd. Exercities & ketelmuziek, 1978)
’t Werd geen bloed aan de paal met die twee: Louis van Dyck en Pim Jacobs. Ze hebben het pianistisch gesproken netjes en smaakvol gehouden, maar wel swingend. (Cosmopolitan, december 1984) U.I.P.-filmdistribiteur Max van Praag bijvoorbeeld, eiste ‘bloed aan de paal’, net als bioscoop- boer Jan Bruinstroop van Cannon. (Vrij Nederland, 15/07/89)
Of z’n broer hem snel wil komen ophalen, want als wij ergens een hekel aan hebben, is het wel bloed aan de paal. (Nieuwe Revu, 18/10/90)
Op de voorlaatste dag een schampschot gekregen. Het was min of meerbeloofd maarvolgens mij kwam het van achteren. Hindert niet, bloed aan eigen paal, terug naar af op een brits... (Gregor Frenkel Frank: Patsers en prolurken, 1991)
Als keeper van een Haags ijshockeyteam leerde deze chirurg al vroeg de smaak van bloed aan de paal kennen. (Elsevier, 11/04/92)
3. - zweet en tranen,hard werk; een enorme inspanning. Deze cliché-uitdr. wordt gewoonlijk geassocieerd met één der grootste redenaars van de 20ste eeuw, Winston Churchill. Toen hij in 1940 premier werd in Groot-Brit- tannië, liet hij zich tijdens een speech ontvallen dat hij niets anders kon aanbieden dan blood, sweet and tears.In de jaren zestig noemde een Canadees/Amerikaanse rockgroep zich Blood, Sweet and Tears.Deze drie woorden werden echter al veel vroeger, zij het in een andere volgorde, gebruikt door John Donne in An Anatomy of the World(1611): ‘Tis in vain to do so or to mollify it with thy tears, or sweat, or blood.’
Scheiden, meneertje, kost geld, bloed, zweet en tranen. (Gregor Frenkel Frank: Patsers en prolurken, 1991)
In Crimson Tide worden de hoofdrollen vervuld door Denzel Washington en Gene Hackman. In '89 won Washington een Oscar voor de beste mannelijke bijrol in Glory. Maar het heeft een hoop bloed, zweet en tranen en zeeën van tijd gekost eer hij überhaupt als acteur kon doorbreken. (Nieuwe Revu, 02/08/95)
4. zich het-uit de poten lopen,verschrikkelijk hard lopen. Deze uitdr. wordt vooral gebruikt in legerkringen.
... nadat Marijke en ik als eersten de commando- training gehaald hadden en ons het bloed uit de poten hadden gelopen... (Vrij Nederland, 21/09/85)
