Een bedrijfstakpensioenfonds is een pensioenfonds voor iedereen die werkzaam is in een bepaalde bedrijfstak, zoals de bouw. In veel gevallen is deelname aan een bedrijfstakpensioenfonds verplicht. Dit is vastgelegd in de wet verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds (2000). Hierop bestaan echter ook uitzonderingen.
De pensioenregeling van een bedrijfstakpensioenfonds is afgestemd op de kenmerken en omstandigheden van de betreffende bedrijfstak. De overheid kan, op verzoek van bedrijven binnen de bedrijfstak, deelname aan een bedrijfstakpensioenfonds verplicht stellen als hiermee een goed pensioen voor alle werknemers gegarandeerd wordt.
Het voordeel van een bedrijfstakpensioenfonds is dat de premies doorgaans lager zijn dan bij een regulier pensioenfonds. Dit heeft te maken met het collectieve karakter van het fonds, waarbij voor alle deelnemers de voorwaarden gelijk zijn. Het nadeel van een bedrijfstakpensioenfonds is de eventuele verplichte deelname, waardoor werknemers en werkgevers niet zelf de mogelijkheid hebben om een passend pensioenfonds uit te zoeken.
Wanneer er sprake is van verplichte deelname aan het bedrijfstakpensioenfonds geldt dit niet alleen voor werkgevers en werknemers. Ook zelfstandigen die werkzaam zijn in de bedrijfstak hebben hiermee te maken. Zij moeten op eigen initiatief controleren of de bedrijfstak waarin ze werkzaam zijn een verplicht bedrijfstakpensioenfonds heeft.
Is dit het geval, dan moeten ze op eigen initiatief zich aanmelden bij dit pensioenfonds. Doet een zelfstandige dit niet, dan heeft het bedrijfstakpensioenfonds het recht om de verschuldigde premie te innen vanaf het moment dat de zelfstandige begonnen is met werken in de bedrijfstak.
Het kan ook voorkomen dat het er geen verplicht pensioenfonds is voor de bedrijfstak, maar voor een beroepsgroep. Dit komt bijvoorbeeld voor bij advocaten en medici. In dat geval is er sprake van een verplicht beroepspensioenfonds. Dit geldt alleen voor mensen die een specifiek beroep uitoefenen.
