Een pensioenfonds is een organisatie die gepensioneerde deelnemers van een pensioenregeling voorziet van een pensioenuitkering. Als tegenprestatie betalen de deelnemers hun gehele werkzame leven pensioenpremie. Een pensioenfonds bestaat vaak in de vorm van een stichting.
De taak van een pensioenfonds is om ontvangen premies op een zodanige wijze te beleggen dat er optimaal rendement uit gehaald wordt. Daarbij wordt er gestreefd naar een zo laag mogelijk risico zodat de kans zo groot mogelijk is dat eerdere toezeggingen nagekomen worden. Dit gaat vaak over lange periodes. De meeste pensioenen lopen door tot aan het overlijden van de deelnemer. In Nederland zijn de meeste pensioenfondsen gelieerd aan één werkgever. Er zijn echter ook een aantal grote bedrijfstakpensioenfondsen die de pensioenen uitvoeren voor de gehele bedrijfstak.
Een ander soort pensioenfonds is het ondernemers pensioenfonds. Deze voert alleen de pensioenregeling van één onderneming. Er bestaan ook pensioenfondsen die de pensioenen uitvoeren voor een hele beroepsgroep. Dit wordt een beroepspensioenfonds genoemd.Tot slot zijn er nog algemene pensioenfondsen. Zij voeren pensioenregelingen uit van zowel ondernemingen, beroepsgenoten als bedrijfstakken. Het grote verschil ten opzichte van de eerder genoemde pensioenfondsen is het feit dat algemene pensioenfondsen in hun fonds het vermogen van ondergebrachte pensioenregelingen geheel van elkaar mogen scheiden. Dit wordt ook wel ringfencing genoemd.
