Variabiliteit - of veranderlijkheid is een begrip, waarvan de beteekenis niet altijd gelijk genomen wordt. Oorspronkelijk sprak men van v., wanneer, binnen de grenzen van de soort, vormen van dieren of planten gevonden werden, die in eenig opzicht afwijkende eigenschappen vertoonden. Het soortsbegrip was echter zeer weinig scherp omgrensd en zoo was ook de opvatting omtrent de v. verschillend.
Met het op den voorgrond treden van de afstammingsleer werd het begrip v. genetisch opgevat. Zoo heeft men dus van de v. afgescheiden alle gevallen van polymorphie binnen de grenzen van een soort, wanneer men niet kan aantoonen, dat deze verschillende vormen een gemeenschappelijke afstamming hebben. Doet men dit, dan blijven er drie vormen van v. over:
1. de modificaties, die niet erfelijk zijn en die door de werking van uitwendige omstandigheden op plant of dier ontstaan ;
2. de combinaties, die optreden door combinatie van de eigenschappen van twee verschillende ouders in de bastaarden en de nakomelingen daarvan en die dus wel erfelijk kunnen zijn, en 3. de mutaties, die erfelijk zijn en niet onder 2 kunnen worden ondergebracht; de oorzaak van hun ontstaan is onbekend.
