Ultramicroscoop - Microscoop, met behulp waarvan het mogelijk is de aanwezigheid van submicroscopische deeltjes aan te toonen. Daartoe wordt de vloeistof, waarin dergelijke deeltjes gesuspendeerd zijn (b.v. een kolloïdale oplossing van een metaal), door een lichtbundel zeer intensief verlicht, terwijl de waarneming geschiedt in een richting loodrecht op die van het invallende licht. Van dit laatste zal door de eventueel aanwezige deeltjes een deel verstrooid worden in de richting van waarneming, zoodat zij worden waargenomen als lichte stippen op een donkeren achtergrond ; de vorm ervan is natuurlijk niet te onderscheiden.
De grootte der deeltjes kan eenigszins worden geschat uit de lichtsterkte der waargenomen stippen, aangezien er des te meer licht in de richting van waarneming wordt verstrooid, hoe grooter de deeltjes zijn. Ten einde een voldoende lichtsterkte te verkrijgen bij zeer kleine deeltjes, moet de lichtbundel zeer zuiver worden gefocusseerd, wat met behulp van den cardioïdof paraboloïd-condensor (zie Suppl.) bereikt wordt, terwijl ter vermijding van diffuus licht de grootste reinheid een vereischte is.
