Stamelen - is de algemeene uitdrukking voor alle fouten in de uitspraak: het onvermogen om sommige letters goed uit te spreken, het lispelen, het door den neus spreken, enz. De stamelaar kan wel spreken; zijn spraak staat niet onder den invloed van psychische affecten en gaat daarom niet vergezeld van de krampachtige verschijnselen, welke bij den stotteraar onder het spreken optreden ; hij spreekt de klanken of sommige letters of combinaties echter onduidelijk, geheel verkeerd of in het geheel niet uit ; zijn spraak blijft echter gelijkmatig, hij spreekt denzelfden klank ten allen tijde even onduidelijk of verkeerd uit. Het onderzoek naar de oorzaken van het stamelen voert in den regel terug naar de kindsheid. Ieder kind stamelt in het begin.
Waar nu de omgeving van het kind dit stamelen nabootst, opzettelijk even gebrekkig spreekt als het kind, daar blijft zijn spraak langen tijd op dezen trap van ontwikkeling staan, want het kind bootst eenvoudig na, wat het hoort, en met voorliefde zeer leelijke en zonderlinge geluiden, waarvan het aan het gelach der omgeving dadelijk het ongewone opmerkt. Zoo wordt dikwijls de grond gelegd voor blijvende spraakgebreken. Bij den een berust het stamelen op onvoldoende oefening en gebrekkige leiding in de eerste jaren (functioneel stamelen), bij anderen op werkelijke gebreken in de spraakwerktuigen (organisch stamelen); ook kan het een gevolg zijn van gebrekkige geestvermogens; vele idioten b.v. stamelen. De meest voorkomende vormen van het stamelen zijn het g-stamelen, het l-stamelen en het r-stamelen. Het lispelen, een fout in de uitspraak voornamelijk van de s, z en sch, wordt soms veroorzaakt door een ongewone ligging van de tong, door abnormalen bouw der kaken, door een afwijkenden stand der tanden of een leemte in het gebit. In vele gevallen is ook dit gebrek functioneel.
Onder den naam „door den neus spreken” worden zeer verschillende spraakafwijkingen samengevat. Bij verstopping van den neus krijgt de spraak een eigenaardigen, nasalen bijklank, gesloten neusklank. Deze vorm van spraakstoornis is geheel verschillend van dien, welke niet zeldzaam voorkomt, hetzij als een gebrek door gewoonte, bij anderen als een gevolg van organische afwijkingen: hazelip, verlamming van het zachte verhemelte, slapte der spraakorganen, spleten of gaten in ’t verhemelte — open neusklank. Het functioneele stamelen is veelal te verhelpen ; doelmatige articulatie-oefeningen onder vakkundige leiding doen dikwijls wonderen. Bij het organisch stamelen moeten, alvorens met dergelijke oefeningen kan worden begonnen, eerst nog de organische hindernissen uit den weg worden geruimd.
