Orley - (Barend van, Bernaert), ook wel Bernaert van Brussel genoemd, geboren te Brussel omstreeks 1493 (volgens anderen 1485), aldaar gestorven 1542, Zuidnederlandsch historie- en portretschilder. Waarschijnlijk is Orley in 1514 in Italië geweest, waar zijn werk den invloed van Raphael en Michel Angelo ondergaat. Reeds in 1515 wordt hij hofschilder van Margaretha en hij blijft dit ambt ook onder Maria van Hongarije vervullen. Talloos zijn de portretten, die hij van de koninklijke familie heeft gemaakt.
Omstreeks 1527 werd hij om zijn neiging tot het Protestantisme vervolgd. Doch de stadhouderes wist hem te handhaven, wat wel voornamelijk zijn reden gehad zal hebben in de uitgebreide werkzaamheden, die Orley voor de kunst te Brussel verrichtte. Behalve hofschilder was hij namelijk ook glasschilder, waarvan nog de prachtige vensters in de St. Gudule getuigen. Maar zijn hoofdwerkzaamheid valt wel in de tapijtfabrieken, waarvoor hij een bijzonder groot aantal ontwerpen maakte, die tot de allereerste kunstwerken behooren. Terecht vreesde Maria van Hongarije, dat deze industrie te gronde zou gaan, indien Orley om geloofsredenen werd verbannen. Eigenhandige werken van Orley zijn: het portret van Dr.
Zelle 1519 ; het Jobs-altaar te Brussel, het Thomas-en Philippusaltaar te Weenen en Brussel; het Laatste Oordeel te Antwerpen ; verder de ontwerpen resp. de tapijten der „Belles Chasses” te Parijs ; de ontwerpen voor de vorsten van Oranje-Nassau te München en de bovengenoemde vensters in de St. Gudule. Litt. en opgave zijner werken bij Wurzbach Niederl. Künstlerlexikon. Voorts Friedländerin het Preuss. Jahrbuch XIX en XX ; Charlotte Aschenheimer, Barent van Orley.
