Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 13-12-2018

Composieten

betekenis & definitie

Composieten. Samengesteldbloemigen, plantenfamilie, een van de grootste natuurlijke families van het plantenrijk met naar schatting meer dan 13.000 soorten over de geheele aarde verbreid, doch in de tropen betrekkelijk minder vertegenwoordigd dan in gematigde streken. Het zijn Dicotylen, meest kruidachtig, zeer zelden boomen met tegenoverstaande of verspreide bladeren en kleine bloemen in hoofdjes. Deze laatste bestaan uit een schijfvormigen, soms kegelvormigen gemeenschappelijken bloembodem, kaal of met schubben bedekt, waarop de bloemen zeer dicht op elkaar zijn ingeplant. Aan den rand en aan de onderzijde van dezen bloembodem zijn een groot aantal groene blaadjes ingeplant, die meestal dakpansgewijs over elkaar liggen, en die men „gemeenschappelijk omwindsel” noemt.

De bloemen der Composieten zijn verschillend van bouw. Zeer typisch zijn de z.g. buisbloemen, d. z. bloemen met een buistot trechtervormige bloemkroon met 5 slippen. In de bloemkroon vastgehecht zitten de 5 meeldraden, waarvan de helmknoppen met elkaar zijn vergroeid. Het onderstandige vruchtbeginsel heeft maar één zaadknop en draagt op zijn top den stijl met een verschillend gebouwden doch meest tweelobbigen stempel. De kelk is of zeer klein, of bestaat uit een krans van haren op den top van het vruchtbeginsel. De vrucht is een eenzadige noot.

Behalve deze buisbloemen komen ook tweelippige bloemen voor, die overigens denzelfden bouw hebben, doch veel vaker z.g. lintbloemen, waarvan de bloemkroon geheel lintvormig is. Sommige geslachten der Composieten hebben alleen buisbloemen in het hoofdje, b.v. het gewone Kruiskruid (Senecio vulgaris); andere hebben in het midden van het hoofdje buisbloemen (z.g. schijfbloemen) en aan den rand een krans van lintbloemen (straalbloemen), die vaak een andere kleur hebben dan de schijfbloemen en bovendien soms alleen vrouwelijk of zelfs ongeslachtelijk zijn. Een derde groep heeft hoofdjes, die uitsluitend uit lintbloemen bestaan (b.v. Cichorei). Deze laatste groep heeft melksapvaten. Een tamelijk groot aantal van de composieten behoort tot de door den mensch gebruikte planten, enkele wegens het gehalte aan olie, waardoor ze in de geneeskunde worden gebruikt (b.v. Artemisia, Kamil), andere omdat ze groente leveren (Cichorei, Brusselsch lof, Sla, Andijvie), weer andere om het melksap (Lactuca). Ook worden vele C. als sierplanten gekweekt.