Arbeidsovereenkomsten in Ned.-lndië. Daar voor het drijven van landbouwondernemingen door Europeanen het een vereischte is, dat deze gelegenheid hebben met Inlanders en Vreemde Oosterlingen contracten te sluiten tot het verrichten van handenarbeid, is de regeling van deze aangelegenheid reeds sedert het begin der 19de eeuw een voorwerp van regeeringszorg geweest. Door de groote vlucht, die vooral de tabakskultuur op Sumatra’s Oostkust nam, bleek de ordonnantie van 1868, die de toelating van Vreemde Oosterlingen op ondernemingen regelde, niet meer voldoende, zoodat sedert 1875 voor bijna alle gewesten der Buitenbezittingen z.g. koelie-ordonnanties zijn tot stand gekomen; zij betreffen alleen overeenkomsten met werklieden, afkomstig van buiten het gewest of den vasten wal van het gewest, waar zij zullen arbeiden, en vertoonen, bij plaatselijke verschillen, toch groote overeenkomst met elkaar. De onderlinge rechten en verplichtingen van werkgevers en werklieden worden daarin nauwkeurig geregeld, en op willekeurige inbreuk op de werkovereenkomst aan beide zijden straf gesteld.
De feiten, waardoor de werkman geacht wordt op zijn werkovereenkomst willekeurig inbreuk te maken, zijn: 1) niet-voldoening aan de verplichting om op ’t bepaalde tijdstip zich op de onderneming te bevinden en bij den beheerder aan te melden; 2) desertie; 3) voortgezette weigering om den verplichten arbeid te verrichten. Dat tegen deze inbreuken straf bedreigd wordt, is men gewoon de poenale sanctie te noemen; zij is noodig, omdat de werkgever met groote onkosten werklieden van elders heeft aangevoerd, en dus zekerheid moet hebben, dat hem arbeid geleverd zal worden. De jongst-verschenen koelie-ordonnantie is die voor Sumatra’s Oostkust (welke de vroegere voor dat gewest vervangt) van 22 Juni 1915, Ind. Staatsbl. No. 421. In den Regeeringsalmanak voor Nederl.-Indië vindt men onder het hoofd: „Arbeidsinspectie en koeliewerving” de Staatsbladen opgenoemd, waarbij de koelie-ordonnanties voor de verschillende gewesten zijn vastgesteld.
