o., verbinding die ontstaat bij onvolledige oxidatie van koolstof of bij reductie van koolstofdioxide.
(e) Koolmonoxide (CO) is een kleuren reukloos gas, bijna even zwaar als de lucht. Koolmonoxide wordt bij zeer sterke afkoeling vloeibaar: de kritische temperatuur is —139,5 °C, het kookpunt —192 °C en het smeltpunt -207 °C. Men bereidt het door calciumcarbonaat te verhitten met zinkstof. Ook wordt koolmonoxide gevormd als men waterdamp over gloeiende kool leidt. Koolmonoxide is een reductiemiddel: bij hoge temperatuur reduceert het vele oxiden, o.a. ijzeroxide, tot metaal. Koolmonoxide is brandbaar, het verbrandt met blauwe vlam tot kooldioxide.
Door inwerking van koolmonoxide op natriumhydroxide bij 150 °C en bij verhoogde druk ontstaat natriumformiaat. Deze reactie vindt toepassing voor mierezuurbereiding. Met vele overgangsmetalen, o.a. nikkel en ijzer, verbindt koolmonoxide zich tot verbindingen (→carbonyl). Met chloor, in zonlicht of onder invloed van zeer poreuze kool, verenigt koolmonoxide zich tot koolstofoxichloride of fosgeen (COCl2). Koolmonoxide is een belangrijke grondstof voor de chemische industrie. Door reductie van koolmonoxide met waterstof bij hoge temperatuur en druk met chroomoxide-katalysator wordt methylalcohol bereid; onder andere omstandigheden leidt de katalytische reductie van koolmonoxide tot synthetische benzine. Het is een gevaarlijk ademhalingsvergift.
