bw., 1. op deze plaats (die nadrukkelijk aangewezen wordt); ik heb — zon pijn; het zit me tot — (met een gebaar naar de keel), ik ben er zo beu van dat ik er haast van braken moet; is het gebeurd; wie woont wie woont in dit huis;
2. (in ruimere zin) op de plaats waar de spreker zich bevindt: ik blijf —; jij hebt — niets te maken; wat moet die man ?; het is koud; van, naar, tot —; — vandaan; gezegd en (—) gezwegen, gezegd als men iets onder (het zegel van) geheimhouding vertelt; ik ben — niet bekend, ik ben vreemd in deze stad, deze streek; hij is niet van —; is er wat te verdienen?, (als vraag van een zakenman) kan ik u iets verkopen, kan ik wat doen?; met nadere bep.: te lande, ter stede, in dit land, in deze stad; — in de buurt, in deze omtrek; en daar, op verschillende (of op enkele) plaatsen; ik heb er — en daar iets van gehoord; de redenaar deed — en daar een greep uit de rijke stof; in een basterdvloek: wel en ginder!; in bijzondere betekenis: op deze aarde, in dit leven: en hiernamaals; ook als aanwijzing van een plaats in een geschrift, of van het gesproken woord: eindigt het verhaal; — is een woord weggevallen; zweeg (of stond) de spreker stil; (ook) op dit punt, in dezen; hij heeft zich — vergist; dat doet — niets ter zake; — moet het lot beslissen; is geen redding mogelijk;
3. om aan te duiden dat iets in het bezit of onder het bereik van de spreker is: ik heb een lekker stukje; ook gezegd als men iets overreikt: -, daar heb je het, neem aan; — is de krant; —! (onbeleefd, korzelig);
4. (met een ww. van beweging verbonden) naar deze plaats, hierheen: kom -!; ik ben gekomen om het u te vragen; breng dat boek even —; als streng bevel ook zonder ww.: hier!, ook tot dieren;
5. (als voornaamwoordelijk bw.) verbonden met andere bw., gelijkstaand met een voorzetsel gevolgd door een zn. of een aanw. vn.: moet je het mee doen, met dit; — schuin tegenover; — achter langs.
