Aan de rand van het verspreidingsgebied levend en daardoor gescheiden van de kernpopulatie evoluerend
Peripatrie kan gezien worden als een vorm van allopatrie, maar verschilt daar wel van omdat de rand van het verspreidingsgebied speciale eisen stelt aan een soort. Het isolerend mechanisme is niet zozeer de geografische afstand maar bestaat uit de ecologische omstandigheden die aan de rand van het verspreidingsgebied anders zijn waardoor de soort de grenzen van zijn ecologische niche bereikt. Dit zal leiden tot adaptaties aan de lokale omstandigheden, waardoor de “randgroepen” op den duur niet meer kruisbaar zijn met de oudersoort in het kerngebied en tot een aparte soort gerekend moeten worden.
Peripatrisch en allopatrisch staan tegenover sympatrisch: op dezelfde plek levend en in hetzelfde gebied evoluerend. Volgens veel evolutiebiologen zijn allopatrische en peripatrische speciatie de belangrijkste mechanismen voor soortvorming. Dit is ook in overeenstemming met de klassieke opvatting van evolutie door natuurlijke selectie zoals geformuleerd door Charles Darwin.
Het bekendste voorbeeld van peripatrische soortvorming bij de mens is de evolutie van Homo neanderthalensis uit Homo heidelbergensis. De Heidelbergmens was oorspronkelijk een Afrikaanse soort die zich uitbreidde naar het Midden-Oosten en Europa (ongeveer 600 ka BP). Vanaf 470 ka BP, in het Pleistoceen, waren er drie ijstijden (Weichsel-, Riss- en Elster-glaciaal), zodat de homininen van Europa ongetwijfeld werden blootgesteld aan hevige koude, mede gezien het feit dat de beheersing van het vuur pas dateert van 300 tot 400 ka BP. De stressvolle omstandigheden hebben mogelijk geleid tot versnelde evolutie. Inderdaad vertoont de neanderthaler allerlei kenmerken in het skelet die wijzen op koude-adaptatie (lage crurale en brachiale index, platte neus).
