Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 23-07-2020

Perm

betekenis & definitie

Geologische periode lopend van 299 tot 252 miljoen jaar geleden; laatste periode van het Paleozoïcum, waarin het supercontinent Pangea gevormd werd, veel verschillende groepen amfibieën en reptielen leefden en de eerste naaktzadige planten ontstonden

Bij de overgang van het Carboon naar het Perm was de aarde koud met uitgestrekte gletsjers aan de polen. De landmassa’s voegden zich aan elkaar en vormden één continent, genaamd Pangea, met een droog klimaat. Later werd het warmer, met extreem hoge temperaturen in de tropische gebieden.

Tijdens het Devoon domineerden nog de sporenplanten (paardenstaarten en wolfsklauwen), maar tijdens het Perm kregen de zaadplanten (Spermatophyta) een kans, voorshands alleen naaktzadigen (zaadvarens, coniferen, cycaspalmen en Ginkgoales). Mogelijk hebben de droge omstandigheden tijdens het Perm bijgedragen aan deze belangrijke transitie.

In het water waren nog veel brachiopoden aanwezig, evenals stekelhuidige dieren (Echinodermata), slakken en inktvissen met een schelp van de groep Ammonita.

De eerste reptielen waren al in het Carboon ontstaan uit amfibieën. In het Perm splitsten de reptielen zich in drie hoofdlijnen die van elkaar onderscheiden worden aan de slaapvensters: Anapsida, zonder slaapvensters (schildpadden), Diapsida, met twee slaapvensters (o.a. Archosauria) en Synapsida, met één slaapvenster. Binnen de Synapsida waren de Therapsida in het Perm een zeer succesvolle groep. In deze groep legt men de oorsprong van de zoogdieren.

Het einde van het Perm wordt gemarkeerd door een enorme massa-extinctie, waarbij naar schatting 80% van de soorten uitstierf. De trilobieten, bijna alle brachiopoden en een derde van de insecten verdwenen. Er zijn verschillende hypotheses over wat de geologische oorzaken geweest kunnen zijn: een enorme emissie van methaan uit gashydraten door vulkanische activiteit of een supernova-uitbarsting in de melkweg die de aarde onderwierp aan een intense gammaflits.

Na het Perm volgt het Mesozoïcum met als eerste periode het Trias.