Het behoud van juveniele kenmerken in een volwassen stadium, veroorzaakt door een stop op de lichamelijke ontwikkeling terwijl de seksuele rijping doorgaat.
Pedomorfose (ook paedomorfose) is een vorm van heterochronie. Verwante begrippen zijn neotenie (de snelheid van de lichamelijke ontwikkeling is over de hele linie vertraagd), en progenese (de lichamelijke ontwikkeling verloopt op zich normaal maar de seksuele ontwikkeling is sterk versneld). Kenmerkend voor pedomorfose is dat de lichamelijke ontwikkeling abrupt stopt, bijvoorbeeld doordat een gedaanteverwisseling niet uitgevoerd wordt. De drie processen leiden overigens tot hetzelfde eindresultaat. Het begrip pedomorfose wordt ook wel – in brede zin –gebruikt voor het eindresultaat als zodanig (o.a. bij S.J. Gould).
Klassieke vormen van pedomorfose zijn aan te treffen bij salamanders. De axolotl (Ambystoma mexicanum) is een salamandersoort uit Mexico met een visachtig lichaam (zijdelings afgeplatte staart, korte poten en grote externe kieuwen). Hij leeft permanent in het water, vooral in diepe meren, en komt niet aan land zoals veel andere salamanders. De stop op de ontwikkeling wordt veroorzaakt door een tekort aan iodium, een element dat nodig is voor de vorming van schildklierhormoon (thyroxine). Als axolotls geïnjecteerd worden met thyroxine metamorfoseren ze. Ook door toevoeging van iodium aan het water kan de metamorfose op gang gebracht worden.
Behalve de axolotl zijn er een hele serie andere salamanders die soortgelijke reacties vertonen. Ze kunnen onderverdeeld worden in:
1. Facultatieve pedomorfen: vertonen wel of geen metamorfose, afhankelijk van milieuomstandigheden (vooral temperatuur); ze hebben geen tekort aan iodium.
2. Induceerbare pedomorfen: vertonen in de natuur geen metamorfose, maar kunnen met injecties daartoe gebracht worden.
3. Permanente pedomorfen: vertonen nooit metamorfose; hebben hun vermogen om op thyroxine te reageren verloren.
