Mythologische Encyclopedie

Dr. A. van Anken (1961)

Gepubliceerd op 08-04-2020

HERMES

betekenis & definitie

Griekse god van alles waarbij behendigheid en list te pas komt. Hij was de zoon van Zeus en Maia, geboren op de berg Cyllene in Arcadië.

Reeds als kind stal hij vijftig runderen van Apollo, die de god hem liet houden in ruil voor een lier, die Hermes gemaakt had van de schaal van een schildpad. Hermes was de bode der goden en als zodanig leidde hij ook de schimmen der gestorvenen naar de onderwereld. Hij was de beschermer van de mens bij gevaarlijke ondernemingen, god van de koophandel, waarbij overleg en handigheid te pas komt. Daarom ook was hij de god van dieven en bedriegers. Hij was voor de mens een welwillende en zegenbrengende godheid, en elk buitenkansje (= Gr. hermaion) dankte men aan hem. Hij gaf rijkdom, welbespraaktheid en overredingskracht. Men zag in hem de uitvinder van velerlei praktische en aangename zaken, zoals de lier, fluit, maten en gewichten en de sport. Hij zorgde ook voor de openbare veiligheid op wegen en pleinen, en beschermde de reiziger. Overal langs de wegen vond men zijn beelden (2 hermen). Zijn eredienst verbreidde zich vanuit Arcadië over geheel Griekenland. Men offerde hem kleinvee, wierook en honig. Bij de Romeinen werd hij gelijkgesteld met Mercurius.ICONOGRAFIE In de oude kunst is Hermes aanvankelijk voorgesteld als een krachtig man met een baard. Zo ziet men hem op Griekse vazen, gekleed in een reismantel, een breedgerande, platte reishoed op het hoofd, met gevleugelde laarzen, en de herautstaf (caduceus) in de hand. Ook draagt hij wel gevleugelde sandalen, of vleugels aan de hoed. Later is hij een baardloze krachtige jonge man, met verstandige, vriendelijke blik. Beroemd is het beeld van Praxitcles: Hermes met het Dionysus kind (4de eeuw v. C.) en de rustende Hermes, een bronzen beeld uit Herculaneum. De god rust op een rotsblok, hij is naakt en heeft slechts vleugels aan zijn hielen. Als begeleider der dodenschimmen, komt Hermes voor op vele grafmonumenten, o.a. op het beroemde reliëf in de Villa Albani te Rome dat het afscheid van Orpheus en Eurydice voorstelt. Hermes is daar in reisgewaad, de hoed om de hals. Soms is Hermes voorgesteld als herder die een ram draagt, soms ook draagt hij als god van de handel, de geldbuidel, zo bijv. de Hermes van het Capitool.

Zie Zeus, Maia, Apollo, Mercurius, caduceus