onbewust psychisch mechanisme, waardoor een affectieve spanning (→ emotie, → aandrift) zich i.p.v. op het eigenlijke voorwerp op een vervangend element richt. Als men bijv. bij een hanengevecht een van beide kemphanen verwijdert, begint de ander woedend naar de dingen om zich heen te pikken; zijn agressiegevoelens richten zich op onbelangrijke dingen.
Evenzo zuigt een kind dat men van de moederborst afhaalt op zijn duim. In het laatste geval maakt de verplaatsing het mogelijk de → spanning te verminderen. Dit mechanisme, dat bij de bestudering van de → droom duidelijk aan het licht kwam en geformuleerd werd door Freud, ontstaat bij de mens door de censurerende werking van het → onbewuste. Het is een van de belangrijke primaire processen bij het functioneren van dit onbewuste. → Censuur, Droomarbeid, Verdedigingsmechanismen.
