Nationaal-socialisme, 20e-eeuwse politieke en maatschappelijke Duitse stroming, die een vernieuwing van Duitsland, gebaseerd op extreem nationalisme en een totalitaire organisatie van de maatschappij, nastreefde. Het nationaal-socialisme nam het Italiaanse → fascisme als voorbeeld.
Hoewel er historische en ideologische verschillen tussen de twee stromingen zijn aan te wijzen, zijn de overeenkomsten zo groot dat men nationaal-socialisme en fascisme onder een noemer kan brengen. De oorsprong was een partijtje van ontevreden Duitsers, voor een deel frontsoldaten, de Deutsche Arbeiter Partei (1919), onder leiding van Anton Drexler. Adolf Hitler verdrong hem kort daarna als leider en wijzigde de naam in National-Sozialistische Arbeiterpartei (nsdap). De ideologie van de partij vertoonde weinig samenhang en bevatte tegenstrijdige elementen. Hitlers program werd neergelegd in zijn boek Mein Kampf (1925). Het nazisme koos voor een nationalistische, racistische en antidemocratische grondslag. Als gevolg van schijnwetenschap onderscheidde het edele Ariërs en daarnaast `minderwaardige' rassen als joden, Russen, kleurlingen en dergelijke. Hierin school een motief voor de aan miljoenen joden en andere `Untermenschen' begane misdaden. Kenmerkend is ook hun strijd tegen de geest: `een gezond, barbaars volk heeft nooit ontzag voor de geest'. Het kritische denken, dat sinds de → Verlichting Europa beheerste, werd door de nazi's verworpen, waardoor een anticultuur ontstond, die wilde afrekenen met alle humaniteit. De Tweede Wereldoorlog was hiervan een onderdeel.
