Hector Villa-Lobos (Rio de Janeiro 1887-1959) was een Braziliaanse componist van sterk Braziliaans gekleurde werken die zowel welluidend als vernieuwend waren.
Zijn vader, amateur-cellist, gaf hem zijn eerste muziekonderricht. Van straatmuzikanten leerde VillaLobos daarna gitaarbegeleidingen te improviseren bij populaire muziek. Dat vormde de grondslag voor zijn meesterlijke gitaarspel en zijn celloen gitaarmuziek, waaronder de Bachiana brasileira no.1 voor 8 celli (1930), no. 5 voor sopraan en 8 celli (1938-45) en de Suite populaire brézilienne (1908-12) voor gitaar.
Reislust voerde hem tot op Barbados, dat hem thema's aanreikte voor de Danças caracteristicas ajricanas voor piano (1915) en waar zijn muziek hem naar eigen zeggen behoedde voorlokaal kannibalisme. Terug van een jaar in Parijs, verruilde de temperamentvolle Villa-Lobos een gedisciplineerde muziekopleiding voor zelfstudie van D'lndy's compositieleer en muziek van grote voorgangers. Geld verdienend als cellist in uitgaansgelegenheden, trok hij met zijn eerste composities de aandacht. Dat leidde in 1922 tot de opdracht voor zijn symfonie A guerra (1919), die deel zou uitmaken van zijn symfonische trilogie over de Eerste wereldoorlog. Vervolgens maakten een staatssubsidie en privé-giften een verblijf van zeven jaar in Parijs mogelijk. Van daaruit ondernam Villa-Lobos vruchtbare reizen binnen Europa en daarbuiten. Parijs maakte hem beroemd: zijn muziek werd enthousiast gerecenseerd en uitgegeven en hij sloot vriendschappen met vooraanstaande kunstenaars, onder wie Varèse.
Het nationalistische regime dat het Braziliaanse muziekleven van 1930 tot 1945 bepaalde, zette VillaLobos in als organisator van het muziekonderwijs voor volk en jeugd. Hij stichtte in Rio een conservatorium en later een Muziekacademie, waarvan hij levenslang president zou zijn. Zijn educatieve taken combineerde hij met componeren, reizen en dirigeren van eigen muziek. Ooit was hij om zijn vernieuwingen door een elite bewonderd, maar door het grote publiek verguisd. Na de Tweede Wereldoorlog lag de populariteit van zijn spontane, vaak quasi improviserende toon juist rotsvast verankerd, maar achtten sommige avant-gardecomponisten zijn muziek te 'gemakkelijk'. Uiteindelijk namen de klankkleur, ritmische kracht en melodische schoonheid beide groepen voor zich in en viel Villa-Lobos overal, na 1945 ook opnieuw in de Europese hoofdsteden, tot aan zijn dood eerbetoon van beroemde kunstenaars en regeringen ten deel. Zijn negen classicistische, haast romantische Bachianas brasileiras (1930-1945), waarin Bach en Brazilië samengaan, zijn nog steeds wereldberoemd.
Oeuvre
2 opera's, balleten filmmuziek ; ruim 60 orkestwerken en concerten in velerlei bezetting; tientallen kamermuziekwerken in diverse bezettingen; 4 (meerledige) werken voor sologita ar; 26 grotendeels meerledige pianowerken; circa 200 liederen; enkele geschriften over Braziliaanse muziek.
