XYZ van de klassieke muziek

Katja Reichenfeld (2003)

Gepubliceerd op 21-03-2017

Suite

betekenis & definitie

Een suite (Fr. opeenvolgende serie van stukken) is een verzameling dansen in dezelfde toonsoort. De suite was een geliefde vorm in deinstrumentale barokmuziek. Andere benamingen waren ordre (Fr.), pars (Lat. ), partita (It.) oflessons (Eng.).

Sinds het begin van de 17e tot het midden van de 18e eeuw zijn er ontelbare suites gecomponeerd voor kleine ensembles, orkest, klavier en andere solo-instrumenten, waarvan de delen slechts in karakter nog herinneren aan hun dansachtergrond. De verschillende dansen werden geordend naar hun contrastwerking, hét middel in de barok om de aandacht vast te houden. Zo was er een afwisseling van snel en lang zaam, extravert en mijmerend, levendig van ritme en kalm.

Standaardonderdelen van de baroksuite waren de allemande, courante, sarabande en gigue. Dit 'basispakket' kon naar believen aangevuld worden met allerlei andere dansen, zoals de gavotte, de bourrée, het menuet of de Joure. Ook vrijere vormen vonden hun weg naar de suite, zoals air, badinerie en réjouissance,evenals variatievormen als de chaconne en passacaglia en inleidingsdelen zonder dansritme (intrada , prélude, ouverture). De Franse orkestouverture een langzame inleiding met een gepuncteerd ritme, een snel fugatisch deel waarna het langzame deel terugkeert-werd in de suite voor orkest opgenomen en had ook buiten Frankrijk zo'n grote invloed, dat het geheel (suite) soms de naam kreeg van het eerste deel (ouverture). Terwijl Franse barokcomponisten als Jacques de Chambonnières en Louis en François Couperin suites schreven waarin de delen als een kleurige kralenketting aaneengeregen waren, streefden de Duitse componisten naar één afgeronde compositie met verschillende delen. Zij gebruikten bijvoorbeeld verwante melodieën voor de verschillende dansen. Door die vaak verborgen verwantschap was de zeggingskracht van de Duitse suites bijvoorbeeld van Telemann, Bach en Händel vaak dwingender dan van de Franse suites. Men kan de Duitse suites zelfs zien als voorlopers van de klassieke symfonie, het strijkkwartet en de sonate, die ook werden gecomponeerd als één geheel, bestaande uit verschillende delen.

In de 19e en 20e eeuw werden incidenteel nog wel stukken geschreven met de titel 'suite'. Soms betekende de titel een hommage aan de barok, maar meestal gold het eenvoudig als een opeenvolging van korte delen. Daarnaast hebben componisten sinds de 17e eeuw pakkende nummers uit hun opera's en balletten verzameld onder de naam 'suite'.Zo maakten Tsjaikovski en Stravinski compilaties uit hun balletten: de Notenkraker-Suite en de Suites uit de Vuurvogel .