is een bijbels begrip, dat nauw aan verblindheid en verstoktheid verwant is. Het Griekse grondwoord duidt op een zekere vereelting, waardoor men voor bepaalde invloeden ongevoelig wordt.
Typisch voor het liele bijbelse begrip is het geval van de farao van de uittocht, die door de plagen niet tot inzicht en inkeer kwam, maar juist tot feller vervolging werd geprikkeld. Van de mens uit bezien houdt verharding in, dat men zich sluit voor de genade en tegen Gods vingerwijzingen in toch eigen wegen gaat.
Zegt daarentegen de Schrift, dat God de mens „verhardt”, dan is daarmede bedoeld, dat God weliswaar genade blijft geven, maar dat deze genade neerkomt in een hart, dat reeds van Hem is afgekeerd, zodat het effect geen heiliging is, maar een nog opstandiger worden, zoals dat blijkt uit het geval van de farao en uit de reactie der hogepriesters op Jesus’ wonderen (Jo. 11 : 47-50).j. v. D.
