is de naam waaronder de terugslag bekend staat, die het herstel van de kerkelijke hiërarchie, tot stand gekomen bij breve van paus Pius IX van 4 Maart 1853, bij de protestantse bevolking van Nederland heeft veroorzaakt. Dit herstel, waarvoor reeds in 1796 met de scheiding van Kerk en Staat de mogelijkheid was geschapen, had men van katholieke zijde kunnen realiseren na de herziening van de Grondwet in 1848, die het recht van volledige vrijheid van Kerkinrichting duidelijk erkende.
De tegenstand concentreerde zich te Utrecht, waar de kerkeraad der Ned. Herv. gemeente 21 Maart 1853 een petitie aan de koning opstelde om de bisschoppen niet toe te laten.
In korte tijd verkreeg dit adres 20c 000 handtekeningen uit het gehele land. Een hevige pennestrijd in bladen en brochures ontwikkelde zich, waarbij ook politieke overwegingen, ingegeven door afkeer tegen het zittende ministerie-Thorbecke, meetelden.
Bij het bezoek van koning Willem III aan Amsterdam bood een deputatie van de Ned. Herv., de Waalse, de remonstrantse en de lutherse kerkeraden op 15 April, bij monde van ds.
Bernard ter Haar, hem een van meer dan 50 000 handtekeningen voorzien adres aan, dat aanleiding werd tot de ontslagaanvrage van Thorbecke. De Aprilbeweging, die wat betreft haar veelszins heftig protest ten dele een verklaring vindt in de woorden van de paus, welke herinnerden aan de ketterij, die kort na 1559 de Katholieke Kerk in Nederland had trachten te vernietigen, gaf uiting aan het bij vele Protestanten levende besef, dat Nederland op weg was zijn karakter als protestantse natie kwijt te raken.
D. N./c.
H. L.
