De Steen der Wijzen (Latijn: lapis philosophorum; Grieks: chrysopoeia) is een legendarische alchemistische substantie die in staat zou zijn om gewone metalen in goud te veranderen.
Lange tijd was het vervaardigen van de steen der wijzen het voornaamste doel van de westerse alchemie. Soms wordt de hij ook als levenselixer voorgesteld waaraan verjongende en levensverlengende eigenschappen worden toegekend. In de loop van de 17e eeuw kreeg alchemie meer en meer een 'innerlijk' aspect, met auteurs als Jakob Böhme en Thomas Vaughan die waarschijnlijk al niet meer in een laboratorium werkten. Deze schrijvers identificeerden de steen der wijzen vaak met Christus en waren met evenveel recht mysticus te noemen als alchemist. Een andere, 19e-eeuwse opvatting stelt dat het doel van het 'Grote Werk' van de alchemisten zou neerkomen op het verlichten van de filosoof zelf. Iemand die zich ook intensief met alchemie heeft beziggehouden was de Zwitserse psycholoog Carl Gustav Jung, die de symbolen van de alchemie en de beschreven processen in dieptepsychologische zin interpreteerde als manifestaties van het onbewuste.
Tot in de 18e eeuw bleven alchemisten geloven dat een object van zijn eigenschappen kon worden ontdaan zodat het gereduceerd werd tot 'prima materia', waarna andere en 'betere' eigenschappen konden worden toegevoegd. Op die manier kan de transmutatie van lood naar goud bijvoorbeeld worden begrepen: het lood wordt eerst 'afgebroken' via een aantal alchemistische procedures tot de prima materia - ook Steen der wijzen genoemd - waarna het tot goud kan worden omgevormd, meestal door er een kleine hoeveelheid goud aan toe te voegen.
