m. oorlog 1672-1678 door Lodewijk XIV van Frankrijk met Karel II van Engeland tegen de Republiek der Verenigde Nederlanden gevoerd, om deze te veroveren.
Geschiedenis. De 7de april 1672 verklaarden Frankrijk en Engeland de oorlog, terwijl de legers van Münster en Keulen over de oostergrens trokken. Lodewijk, met zijn troepen onder Condé, Turenne en Luxemburg, veroverde Gelderland en Utrecht. De Müntersen en Keulsen vermeesterden de Gelderse Achterhoek, Overijsel en Drente, maar werden door Rabenhaupt vóór Groningen tot staan gebracht. De overwinning door de Ruyter in de baai van Solebay 7 juni 1672 op de Frans-Engelse vloot behaald (➝ Engelse Oorlogen 3), het onder water zetten van het land tussen Muiden en Gorkum, de verheffing van Willem III tot stadhouder en het ingrijpen van Spanje, van Leopold I, keizer van Duitsland, en van Frederik Willem van Brandenburg redden het land. De Ruyter en C.
Tromp versloegen de Frans-Engelse vloot 7 juni 1673 bij Schoneveld, en 21 aug. bij Kijkduin. Vauban bemachtigde juli 1673 Maastricht; maar de inneming van Bonn 13 nov. door de keizerlijke troepen en Willem III noodzaakten de Fransen in het voorjaar van 1674 het gebied der Verenigde Nederlanden, behalve Grave en Maastricht te ontruimen. De 19de febr. 1674 sloot Karel II de Vrede van Westminster. Ook Münster en Keulen staakten de vijandelijkheden. Nog hetzelfde jaar trok Lodewijk XIV met drie legers zijn vijanden te gemoet. Het eerste onder Condé leverde aug. 1674 bij Seneffe een onbesliste slag tegen Willem III, die in okt.
Grave herwon. Het tweede onder de koning zelf veroverde Franche-Comté. Het derde onder Turenne versloeg Monteöuccoli en Frederik Willem van Brandenburg. In 1676 overwon de Ruyter de Franse vloot onder Duqüesne 8 jan. bij Stromboli, 22 april bij de Etna. Het jaar 1677 schonk Lodewijk, met de verovering van verschillende vestingen in de Spaanse Nederlanden, de overwinning bij Kassei door Luxemburg 11 apr. 1677 op Willem III behaald. Eindelijk werd door tussenkomst van Engeland 11 aug. 1678 de Vrede van Nijmegen gesloten, waarbij de Republiek der Verenigde Nederlanden Maastricht herwon en Spanje Franche-Comté en verschillende steden in de Spaanse Nederlanden verloor.
