Het probleem van de wilsvrijheid was gegeven met het feit dat de Tora enerzijds de mens oproept tot een keuze tussen goed en kwaad maar anderzijds ook spreekt van Gods verharden van het hart van de farao (Ex. 7-12) waardoor wordt gesuggereerd dat sommigen geen keuzemogelijkheid hebben. In de nabijbelse literatuur wordt het probleem pas gethematiseerd.
In een aantal Dode Zee-rollen wordt de wilsvrijheid van de mens ontkend vanuit een radikaal determinisme. Josefus zegt dat de Essenen meenden dat het de mens niet vrij staat te kiezen, dat de Sadduceeën daarentegen vonden dat de mens volkomen vrij is te kiezen, en dat de Farizeeën dachten dat sommige beslissingen vrij genomen werden maar andere niet. Het lijkt erop dat de rabbijnse positie het meest met die van de Farizeeën overeenstemde, blijkens het bekende gezegde: “Alles ligt in Gods handen behalve de godvrezendheid”.
