naam van een joodse groepering rond het begin van de jaartelling waarover enkele joodse (Philo en Josefus), pagane (Plinius Maior) en christelijke (Hippolytus) auteurs informatie verstrekken. Hoewel er tegenstrijdigheden in deze informatie zitten, is wel duidelijk dat het moet gaan om een groep radikale vromen met een strenge interpretatie van de Tora en stricte reinigingsrituelen.
Velen van hen leefden celibatair, maar er waren ook Essenen die trouwden. Het lijkt erop dat de celibatairen bij elkaar woonden, terwijl de getrouwden verspreid over heel Israël leefden, maar dat is onzeker. Zeer omstreden is de vraag of de Essenen identiek zijn aan de bewoners van de nederzetting bij Qumran waarvan ook de rollen van de Dode Zee afkomstig zijn.Veel details in de informatie van Josefus over de Essenen komen overeen met wat we in de geschriften van Qumran vinden, maar er zijn ook veel verschillen. Het lijkt daarom raadzaam aan te nemen dat in Qumran alleen een tak van de Essenen woonde, mogelijk de celibataire tak die er dan radikalere denkbeelden op nahield dan de rest van deze beweging. De groepering van Qumran is radikaal apokalyptisch en dat blijkt uit tal van hun geschriften, terwijl juist hierover geen van de genoemde antieke auteurs iets zegt. De verhouding tussen Essenen en de leden van de Qumran-secte blijft dus onzeker. Van beide groeperingen wordt na de oorlog van 6670 niets meer vernomen.
