havenstad in het noorden van Egypte, gesticht door Alexander de Grote in 332 v. C.
Vrijwel vanaf het begin was er in deze stad een joodse gemeenschap, die in de loop van de laatste drie eeuwen v. C. uitgroeide tot een van de grootste en meest bloeiende diasporagemeenschappen in de wereld. Rond het begin van onze jaartelling woonden naar schatting tussen de 50.000 en 100.000 joden in de stad en vormden zij mogelijk een kwart van de bevolking. In Alexandrië werd niet alleen de Tora in het Grieks vertaald, er bloeide ook een Griekstalige joodse literatuur op die elders zijn weerga niet kende. De Grieks-joodse cultuursynthese bereikte hier haar hoogtepunt met Philo als haar meest indrukwekkende representant. In deze stad ligt echter ook de bakermat van het antieke vóórchristelijke antisemitisme, dat in de eerste eeuw n. C. enkele malen tot grote geweldsuitbarstingen tegen de joden leidde (met name in het jaar 38). In de grote joods-Romeinse oorlog van 115-117 werd het Alexandrijnse jodendom goeddeels vernietigd.
