Zou jij het goed vinden als jouw kerel met een andere vrouw van wippenstein ging? (René Appel Geronnen bloed [1994])
De Fransen kennen ruim vijftienhonderd werkwoorden voor het voltrekken van de bijslaap. In het Nederlands zijn er vierhonderd opgetekend. Dat gebeurde in 1977 in het Erotisch woordenboek. Compleet is die collectie zeker niet. Dat hoeft ook niet, want vrijwel ieder werkwoord dat een beweging uitdrukt, kan ook voor de oudste beweging der wereld worden gebruikt. Dit is zeker zo als het om een heen- en weergaande beweging gaat, zoals bij schommelen, tuimelen en... wippen.
Wippen is in 1829 voor het eerst opgetekend in de betekenis ‘neuken’, maar die betekenis zal zeker ouder zijn, want al aan het begin van de zestiende eeuw wordt wips gebruikt voor ‘wulps, loszinnig’. De Amsterdamse toneelschrijver Samuel Rusting, die bekendstond om zijn grove taalgebruik, gebruikte in 1712 wipperwappen, wipstaarten en wipperij voor ‘neuken’ en wippernap voor ‘vagina’. Een hoer werd toen wel een wipkooi of wipkuitje genoemd.
Vreemd genoeg ontbreekt de uitdrukking uan wippenstein gaan in de gangbare verklarende woordenboeken. Zij staat zelfs niet in de voornaamste erotische woordverzamelingen. Toch kom je haar regelmatig tegen. Zo tekende Vrij Nederland de uitdrukking in 1996 op uit de mond van Gerard Cox. Cox vertelde dat hij, toen hij nog met Conny Stuart en Frans Halsema optrad, ‘verschrikkelijk vreemd’ ging.
Want ja, ze waren jonge góden. Meiden bij bosjes. Werkelijk waar. In de pauze gaven ze hun stagemanager opdracht om aan die twee meisjes op rij vier te vragen ofze na de voorstelling even wilden blijven wachten. ‘Dat deden ze bijna altijd.’ Brede mannen-onder-mekaargrijns. ‘Nou, dan gingen we even iets met ze drinken en daarna... van Wippenstein, zullen we maar zeggen.’
En Het Parool gebruikte de uitdrukking onlangs nog in een bespreking van een boek over de Amerikaanse rockster B.B. King:
Het boek is nog maar net vijf bladzijden op gang of hij gaat al van wippestein. Het is een oudere vrouw die hem inwijdt. Dat wil zeggen: zij is zeven jaar oud, B.B. zelf zes. Zonder enige terughoudendheid beschrijft King hoe hij als broekemannetje met zijn buurmeisje een wel heel realistische versie van ‘vadertje en moedertje’ speelde. ‘Push it in and out’, she says. ‘Push it all the way in.’ Het was een beweging die B.B. King nog vaak zou maken in zijn leven.
Kenners van het werk van Van Kooten en De Bie hebben uan wippenstein gaan natuurlijk allang herkend. Het komt uit de beroemde sketch op de elpee Hengstenbal uit 1977, waarop de Klisjeemannetjes in het plat-Haags hun seksleven bespreken.
VAN KOOTEN:
‘Als je wilt kan je mij elke nach zien palen. Elke nach.’
DE BIE:
‘Elke nach van wippestein zeg. Hé, nou dan zouden ze mij na een jaartje dinsdagochend op de stoep kunnen zetten.’
Toen Van Kooten en De Bie deze uitdrukking lanceerden, waren constructies die eindigen op -stein al zo’n tien jaar in de mode. In hun eigen werk zijn nog te vinden van bubbelenstein (‘dik worden op de dijen’), van spitsenstein (‘met de oortjes’) en van zwevenstein. Elders zijn onder andere gevonden van beukenstein, van knullenstein, van knokkenstein, van pimpelenstein, van slappenstein, van suffenstein en van truttenstein. Vooral Dimitri Frenkel Frank grossierde in dit soort woorden. Vóór 1977 is van wippenstein gaan nergens aangetroffen. Vooralsnog mogen we dus aannemen dat Van Kooten en De Bie er de bedenkers van zijn. Zeker is dat zij een belangrijke rol hebben gespeeld in de verbreiding ervan.
Overigens wordt Van Wippesteyn soms ook gebruikt als schertsende benaming voor het mannelijk lid. Het gaat hier om een verkorting van heer van Wippesteyn, vandaar ook die afwijkende, deftig aandoende spelling. Deze fictieve heer bevindt zich in het gezelschap van honderden anderen, want al is de variatie in seks beperkt, de woordenschat ervoor is onuitputtelijk.
Zie ook bonken en pruimen op sap zetten.
