een aanzienlijk Dorp of Vlek, in Friesland, in de Grietenij Wonseradeel, onder’t Kwartier Westergo, aan den Zeekant. Het eigenlijk genaamd Makkum was eertijds de Kerkbuurt.
Eene Buurt, kort daar bij geleegen, voerde den naam van Statum. Door middel van eene lange rij huizen zijn ze zedert aan elkander gehegt, en te gader bij den eerst gemelden naam bekend. De Plaats is geregeld betimmerd, wordende van Graften en Straaten doorsneeden, allen bebouwd met zindelijke huizen, die gezamentlijk op ongeveer zeshonderd begroot worden. De Kerk der Hervormden is een ruim gebouw, voorzien van een tamelijk hoogen spitzen Toren. In den Jaare 1660 wierdt aan het Kerkgebouw de eerste steen geleid door Jonkheer BONNE VAN DONIA, welke toen, in de nabijheid, een weinig ten Noorden van het Vlek, een zeer aanzienlijke Stins of Adelijk Huis bewoonde, ’t welk voor omtrent vijftig jaaren geheel is afgebroken. Door twee Leeraars wordt hier de Dienst waargenomen. In een nabuurig Dorpje, Kornwerd genaamd, moeten zij, om de veertien dagen, dit werk insgelijks verrigten. De Doopsgezinden hebben ’er eene vrij aanzienlijke Gemeente, welke, zints dertig jaaren, door een Gestudeerd Predikant, Leerling van het Amsterdamsche Kweekschool, wordt bediend. Eene Statie van Roomschgezinden telt mede een groot getal Ledemaaten. Voorts heeft men ’er eene Waag, staande in ’t midden der Plaatze, pronkende met een net spits Torentje, welk midden ten Dake uitsteekt; eene Diakonie Armenhuis en Weeshuis. Voortijds hadt men hier twee uitwaterende Sluizen, van welke de eene aan het gemeene Land, de andere aan het Vlek behoorde. Bij het leggen van eene nieuwe, veel breeder dan de voorgaande Sluis, in de plaats der laatste, in den Jaare 1778, heeft men de Landschaps Sluis weggenomen. Het opzigt over de Sluis en de verdere algemeene Dorpszaaken, staat thans aan vier persoonen, de deftigsten uit den Burgerstaat, onder den naam van Gekommitteerden. Twee derzelven zijn van de Hervormde, de twee andere van de Doopsgezinde Gemeente. Niet het zelfde is, intusschen, ten allen tijde het getal deezer Gekommitteerden.Veel handels plagt eertijds te Makkum om te gaan, vooral in zwaar Hout- en Kalk. Men telde ’er weleer over de honderd Kalkovens; doch deeze zijn, van tijd tot tijd, gedund tot op ruim vijftig, en, in de laatste jaaren, nog merkelijk beneden dit getal. Met dit alles heeft men ’er nog eenige Fabrieken, die aan de Plaatze eenigen bloei geeven; Panne- Steen- Extrik- en Plateelbakkerijen.
