Thomas Edward (‘Lawrence of Arabia’) 1888-1935 De gevolgen van een motorongeluk maakten op 19 mei 1935 een einde aan het leven van een merkwaardige Engelsman, wiens naam reeds tijdens zijn leven met legenden was omgeven: Thomas Edward Lawrence, die de geschiedenis is ingegaan als ‘Lawrence of Arabia’. Thomas Lawrence studeerde in Engeland moderne geschiedenis en maakte in 1910 een voettocht door Syrië om de bouwkunst van de Kruisvaarders te bestuderen.
In latere jaren verrichtte hij onderzoekingen en opgravingen in Syrië, Mesopotamië en de Sinaïwoestijn. Reeds in die jaren toonde hij een opmerkelijk vermogen om leiding te geven en om te leven en te werken met de rondzwervende Arabierenstammen.Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, bleek Lawrence te klein van gestalte voor frontdienst. Hij kreeg een kantoorbaantje, dat hij echter spoedig kon verwisselen voor een functie bij de Britse inlichtingendienst in Cairo. Zijn vroegere contacten met land en volk van Arabië kwamen hem daar goed van pas en het lukte hem een deel van de Arabieren in opstand te brengen tegen de Turken, die tijdens de Eerste Wereldoorlog streden aan de zijde van de Duitsers en de Oostenrijkers. Later verdween Lawrence helemaal in de woestijn. Het gelukte hem het vertrouwen te winnen van de Arabische heerser Feisal, die hij overhaalde de Arabische troepen te reorganiseren en in de strijd te brengen aan de zijde van de Britten. Dit Arabische leger behaalde mede onder leiding van Lawrence enkele opzienbarende successen zoals de verovering van Akaba en de overwinning in de slag bij Wadi el Hena. Lawrence en zijn Arabieren hielden zich ook veelvuldig bezig met het opblazen van Turkse treinen en spoorwegen; een bezigheid, die op een gegeven ogenblik niet alleen het isolement van het Turkse centrum Medina tot gevolg had, maar die Lawrence bij de Arabieren ook de bijnaam gaf van ‘El Orens’, “Vernietiger der Machines’.
Op aandringen van Lawrence zette Feisal zijn troepen ook in tijdens de mars naar Damascus. Tot verbijstering van de Engelsen bereikten de Arabische ruiters deze stad eerder dan de veel modernere Britse legerkolonnes. Door dat alles was de voormalige Engelse geschiedenisstudent een beroemd man geworden. Hij slaagde er tijdens de vredesonderhandelingen in 1919 echter niet in zijn droom te verwezenlijken en de Arabieren zelfstandigheid te geven. Teleurgesteld keerde hij naar de woestijn terug en schreef daar zijn Seven Pillars of Wisdom' (De Zeven Zuilen der Wijsheid); een werk waarin hij zijn avonturen en ideeën op schrift stelde.
In 1921 benoemde Winston Churchill ‘El Orens’ als adviseur voor Arabische Zaken. In die functie werkte hij er aan mee zijn vroegere vriend Feisal koning van Irak te maken. In 1922 legde Lawrence zijn functie echter weer neer, omdat hij vond, dat Engelsen en Fransen een spelletje speelden met ‘zijn’ Arabieren. Om alles te vergeten nam hij als doodgewoon mecaniciën dienst bij de Engelse luchtmacbt en diende als zodanig enige tijd in India. Hij nam zelfs een andere naam aan om ongewenste belangstelling te voorkomen. In 1935 trok hij zich terug uit militaire dienst; in datzelfde jaar verongelukte hij; een van de merkwaardigste en meest besproken mannen uit zijn tijd. Enkele jaren geleden is een gedeelte van Lawrence’ leven verfilmd in ‘Lawrence of Arabia’; een film, waarin Peter O’ Toole de titelrol speelt.