Alle grote gebergten van de wereld lijken sprekend op elkaar. Maar als de hoogste toppen hun geschiedenis zouden kunnen vertellen, zouden hun boeiende verhalen zeer verschillend zijn.
We zouden horen van vuur en van aardverschuivingen; van grote krachten in het binnenste van de aarde en van hele landstreken, die opgeheven zijn. En al die verschijnselen hebben de geboorte van een gebergte tot gevolg gehad.Geologen kunnen de geschiedenis van een berg aflezen uit de gesteenten, waaruit hij is opgebouwd. Dikwijls moeten ze daarvoor het binnenste A an een gebergte onderzoeken iets, dat mogelijk is, doordat snelle bergrivieren vaak diepe geulen in het gesteente hebben ingesneden.
Een van de bergtypen op de tekening is de vulkaan, die gevormd wordt door as en/of lava, die uit diepere delen van de aardschil tevoorschijn komen. Een ander type is ontstaan door het plooien van de aardkorst. Heel vroeger, toen de mens nog weinig
wist van de geweldige krachten, die in het binnenste van de aarde werkzaam zijn, leek dit een belachelijk idee: harde rotsbodem, die in plooien gelegd zou kunnen worden ! De eerste geleerde, die dit idee naar voren bracht, werd dan ook smadelijk uitgelachen. Dat was de Griek Xenophanes, die ongeveer 2500 jaar geleden leefde. Op een van zijn onderzoekingstochten vond hij in het gesteente van de top van een Griekse berg zeeschelpen. Xenophanes trok hieruit de conclusie, dat gesteenten van de bergtop vroeger de bodem van een zee geweest moesten zijn. Tegenwoordig weten we, dat deze conclusie juist was; door reusachtige krachten in het binnenste van de aarde is de zeebodem tot een gebergte opgeplooid.
Veel gebergten op de aarde behoren tot dit plooiingstype. Op de achtergrond van de tekening zien we een laccoliet of koepelberg (links) en een breuk- of dislocatiegebergte, dat gevormd.is door het breken en in min of meer verticale richting verschuiven van de aardlagen. Als vloeibaar materiaal (magma) uit diepere delen van de aardkorst het gesteente boven zich doorbreekt, tussen twee lagen dringt en daarbij de hoger gelegen lagen omhoogperst, ontstaat een koepelberg. Het breukgebergte wordt gevormd als aardlagen breken en gedeeltelijk wegzakken of omhoog gestuwd worden; we noemen dit ook verschuivingsgebergten.
Het ontstaan van bergen is een proces, dat vele miljoenen jaren kan duren en dat dus geen mens van het begin tot het einde kan volgen. Honderden generaties leven en sterven zonder te weten, dat het land waarop ze wonen, bezig is te rijzen en in de toekomst een deel van een gebergte zal zijn.
Bergen worden dus niet één voor één gevormd; dat is bijna alleen maar het geval bij vulkanen. In nagenoeg alle andere gevallen wordt een honderden kilometers breed gedeelte van de aardkorst in zijn geheel omhooggedrukt. Pas door de inwerking van water, wind, warmte en vorst worden in zo’n gebied langzamerhand afzonderlijke bergtoppen gevormd, waardoor de ons vertrouwde bergketen (we kunnen ook zeggen: het ketengebergte) ontstaat. De bekenste van die aaneengesloten ketengebergten zijn de Alpen, de Apennijnen, de Pyreneeën, de Andes, de Rocky Mountains en de Himalaja. Ook bergen bezitten het eeuwige leven niet. Al vanaf het eerste ogenblik, waarop de vorming van een nieuw gebergte een aan vang neemt, beginnen wind, water en ijs met hun afbrekend werk.
Daar kunnen ze miljoenen jaren mee doorgaan, maar het einde van het liedje is altijd, dat de berg of de bergketen bijna geheel verdwijnt; tot op de voet afgesleten. Op verscheidene plaatsen op aarde zijn sporen van zulke verdwenen gebergten terug te vinden. Het is bijzonder moeilijk om de hoogte van een bergtop te bepalen - tenminste: als men dit heel nauwkeurig wil doen. Verscheidene gebergten liggen bovendien in moeilijk bereikbare gebieden. Tot nu toe wordt echter algemeen aangenomen, dat de Mount Everest in het Himalaja-gebergte met zijn 8.882 meter de hoogste berg van de wereld is. De mogelijkheid blijft evenwel bestaan, dat nieuwe onderzoekingen een nieuwe hoogtekampioen zullen opleveren.