Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

GAMA

betekenis & definitie

Vasco da (1460-1524) Op de 8e juli van het jaar 1497 verlieten vier volgetuigde zeilschepen de haven van Lissabon en voeren de monding van de Taag af, op weg naar open zee. Het waren de ‘San Gabriel’, de ‘San Rafael’, de ‘Berrio’ en een naamloos voorraadschip en ze stonden onder commando van de Portugese zee-officier Vasco da Gama.

Behalve kruit en voorraden voor een lange reis waren ze o.m. ook geladen met een aantal stenen paaltjes die de Potugese ontdekkingsreizigers uit die tijd gebruikten om nieuwontdekte landen voor hun koning in bezit te nemen.Het was met enige reden, dat Vasco da Gama deze merkstenen meevoerde. Zijn kleine eskader zeilde immers uit om in opdracht van de Portugese koning te zoeken naar de zeeweg naar Indië; een opdracht, waarmee de Spaanse koning enkele j aren eerder Columbus had belast, die in plaats van een zeeroute echter een nieuw werelddeel ontdekte.

In tegenstelling tot Columbus, die westwaarts zeilde, probeerde Vasco da Gama zijn doel via een reis in oostelijke richting te bereiken. Op 22 november rondden de vier schepen Kaap de Goede Hoop en via de Mosselbaai, Natal, Mozambique, Mombassa en Malindi bereikten de ‘San Gabriel’, de ‘San Rafael’ en de ‘Berrio’ op 20 mei 1498 Kalikat op de westkust van India. (Het voorraadschip was in de Mosselbaai al ontmanteld.)

De terugreis van Vasco da Gama was minder voorspoedig dan de heenreis. De Portugese zeevaarders hadden door gebrek aan wind drie maanden nodig om de Arabische Zee over te steken en toen ze voor de tweede keer het anker lieten vallen voor Malindi waren er door ondervoeding zoveel matrozen om het leven gekomen, dat Vasco da Gama besloot de ‘San Rafael’ te verbranden omdat het schip niet langer volledig bemand kon worden. Op 20 maart 1499 passeerden de ‘San Gabriel’ en de ‘Berrio’ tesamen Kaap de Goede Hoop. Een storm dreef beide schepen echter uiteen met het gevolg, dat de ‘Berrio’ reeds op 10 juli 1499 in de haven van Lissabon afmeerde, terwijl Da Gama’s ‘San Gabriel’ daar eerst op 9 september terugkeerde.

De ontdekking van de zeeweg naar Indië betekende voor Portugal een belangrijk economisch voordeel. Vasco da Gama werd in de Portugese hoofdstad dan ook als een held ontvangen en bejubeld. Koning Manuel I benoemde hem tot ‘Don’, schonk hem uitgestrekte landerijen en kende hem een jaarlijks pensioen toe.

Da Gama’s landgenoot Cabral kreeg opdracht de ontdekking te benutten en vestigde een Portugese handelspost in Kalikat. Arabische handelaars, die de concurrentie van de Portugezen duchtten, hitsten de inlandse bevolking echter tegen de Europeanen op met het gevolg, dat de bezetting van de Portugese nederzetting werd uitgemoord.

In 1502 vertrok Vasco da Gama voor de tweede maal naar Indië, ditmaal om de moord op zijn landgenoten te wreken. Vóór zijn vertrek benoemde de Portugese koning hem tot ‘Admiraal van de Indische Zeeën’ en kende hem een aantal rechten toe, die de ontdekkingsreiziger tot de rijkste man van Portugal maakte. Da Gama bombardeerde niet alleen Kalikat, maar versloeg bovendien een vijandelijke vloot, die hem tegemoetgezonden was.

In september 1503 keerde hij in Lissabon terug doch niet dan nadat hij in Kotjin (ten zuiden van Kalikat) een voor zijn land zeer gunstig handelsverdrag had afgesloten.

Da Gama, die zich daarna uit de actieve zeevaart terugtrok, werd in 1519 benoemd tot graaf van Vidiguerira en in 1524 tot Onderkoning van Indië. In datzelfde jaar stierf hij echter in zijn nieuwe residentie Kotjin.

< >