Een zegenkruis is een in de liturgie gebruikte kruisvorm. Er bestaan vele vormen zegenkruisen. Vanaf de zestiende eeuw komen er kruisen met iconografische voorstellingen; hun bloeitijd ligt in de achttiende en negentiende eeuw.
Het Russische kruis heeft een schuine balk onderaan, symbool voor hemel en aarde, Hades en paradijs. Onder de voeten van Christus ligt de schedel van Adam, de mens, verlost uit zijn graf door het op hem vallende bloed van Christus. Bovenaan het kruis de duif van de heilige geest en God de Vader. De lijdenstekens lans en spons staan naast het kruis. Aan het einde van de armen staan de zon en de maan, symbool voor het eindeloze in de tijd. Onder langs de armen staat geschreven: ‘Uw kruis aanbidden wij Heer, Uw heilige opstanding prijzen wij.’ Het Russische kruis mist de dramatiek van de westerse crucifix; het is meer het symbool voor de verlossing, Gods zoon als overwinnaar van de dood, de hel en de duivel. Achter op het Russische kruis staat – zij het niet altijd in deze volgorde-
Het Kruis is bescherming van de hele wereld
Het Kruis is de schoonheid van de kerk
Het Kruis is de macht van de tsaar het
Kruis is de zekerheid van de gelovige
Het Kruis is de Heerlijkheid van de engelen
Het Kruis is het verderf van de duivel.
