Praeneste - Stad in Latium, het huidige Palestrina. Volgens de legende werd zij gesticht door Caeculus, de zoon van Vulcanus. Zij onderging een zeer sterke invloed van de Etruskische beschaving, wat vooral tot uiting komt in haar vele graftomben, vol voorwerpen uit edele metalen. In de 5e eeuw v.C. werd de stad veroverd door de Aequi en in 304-303 kwam zij in handen van Rome. Zij stond aan de zijde van Rome in de oorlogen tegen Pyrrhos en tegen Hannibal. Vanaf het einde van de 4e eeuw vervaardigde men er allerlei metalen voorwerpen. Zij was beroemd om haar bronzen kistjes, versierd met gravures, geïnspireerd op Griekse vazen. Sedert de 3e eeuw stond Praeneste bekend om haar spiegels. Tijdens de eerste burgeroorlog was Praeneste een bolwerk van Marius en de Mariani, maar moest capituleren voor Sulla in 81 v.C.
Van oudsher was Praeneste een bekend vereringsoord voor de godin Fortuna. Zij droeg de naam Iovis puer primigenia. Sulla liet haar tempel versieren met grote pompeuze terrassen. In de laat-republikeinse tijd en ook in het keizerrijk was de stad een toevluchtsoord voor rijke Romeinen die er een villa lieten bouwen. De orakels van Praeneste, de sortes Praenestinae, waren bekend over de hele bewoonde wereld. Speciale vermelding verdient de gouden fibula (speld) van Praeneste, gekocht in 1871 te Palestrina, en daterend uit het midden van de 7e eeuw v.C. Deze fibula bevat de oudste Latijnse inscriptie: Manios med fhefaked Numasioi (in het klassieke Latijn zou dit luiden: Manius me fecit Numerio, Manius vervaardigde mij voor Numerius). Uit deze Latijnse tekst, die vele Oskische elementen bevat, mogen we opmaken dat de stad Praeneste op de taalkundige grens lag van het Latijnse en Oskische dialect.
