Vulcanus - Waarschijnlijk bij de aanvang in Italië een belangrijke godheid van Etruskische oorsprong. In oude legenden, o.a. van Romulus en Titus Tatius, werd hij althans als een grote godheid vereerd. Vulcanus was de godheid van het vuur, vooral het vernietigende vuur, in tegenstelling met Vesta, de godin van het haardvuur van woning en staat. Daarom had Vulcanus zijn oudste tempel buiten de eigenlijke stad, nl. op het Campus Martius, het Marsveld. Met Maia, die de vruchtbaarheid van de aarde voorstelde, omdat aan haar de maand mei was toegewijd, vormde Vulcanus een godenpaar, wat erop wijst dat hij ook de rijpende zonnewarmte symboliseerde. De tempel op het Marsveld werd hem in 214 v.C. toegewijd, nadat hij een paar jaar te voren met de Griekse Hephaistos was vereenzelvigd en daardoor veel van zijn vooraanstaande plaats had ingeboet. Bij het oude altaar, het Volcanal aan de voet van het Capitolium, dicht bij het oude Forum, meer bepaald het Comitium, werd het voornaamste feest gevierd op 23 augustus, de Volcanalia, onder leiding van een eigen flamen Volcanis.
In de late Republiek vormde Vulcanus ook een paar met Vesta en sedert de 1e eeuw v.C. ook met Venus, toen zijn eredienst volledig gehelleniseerd was.
