Geschiedenis Lexicon

H.W.J. Volmuller (1981)

Gepubliceerd op 03-08-2020

Regeringsreglementen

betekenis & definitie

1. in de 17e en 18e eeuw in de Noordned. Republiek vastgestelde regelingen, waarbij de regeringswijze van een bepaalde prov. nader werd geregeld of herzien.

Speciale aandacht eisen de regeringsreglementen voor de prov. Utrecht (1674). Gelderland en Overijssel (1675). Toen de Fransen deze gewesten in 1674, na hun inval van 1672. ontruimd hadden, werden deze gewesten weer in de Unie opgenomen, maar Willem III voerde er - als een soort straf voor hun slappe houding in 1672 - regeringsreglementen in, waardoor vrijwel alle benoemingen in de provinciale en stedelijke besturen aan hem kwamen. Na de dood van Willem III (1702) werden ze opgeheven, maar bij de verheffing van Willem IV tot algemeen erfstadhouder in 1747 werden de regeringsreglementen in genoemde provincies hersteld, terwijl Willem IV in de andere gewesten gelijke rechten kreeg. → Reglement-reformatoir:2. (vroeger) de gezamenlijke wetten op de staatsinrichting van de overzeese gebieden. In het vm. Ned.-lndië zijn te noemen: het regeringsreglement van 1650. een instructie van gouverneur-generaal → C.van der Lijn, dat de bestuursvorm voor Indië vaststelde: de gouverneur-generaal is de hoogste gebieder; hij wordt bijgestaan door de → Raad van Indië; de voc moest uitsluitend koopmansvereniging zijn met de beginselen: uitsluiting van mededingers, goedkoop in- en duur verkopen. Dit reglement bleef tot het einde der voc van kracht (1799); dat van 1836 (KB): het gehele bestuur berust bij de gouverneur-generaal: de Raad van Indië wordt van mederegerend een adviserend college: dat van 1854 (Wet. → Pahud de Mortanges), regelend de hoofdlijnen van het staatsrecht en een aantal punten van het administratief recht in Ned.-lndië. Bleef van kracht tot 1925. werd toen vervangen door de Wet op de Staatsinrichting van Ned.-lndië. De naam regeringsreglement gold ook voor enkele andere staatsstukken betreffende Ned.-lndië: die van 1806 (Schimmelpenninck), 1815 (KB), 1818 (besluit van de → Commissarissen-generaal), 1827 (besluit van de commissaris-generaal → Bus de

G(h)isignies) en 1830 (KB; → Cultuurstelsel).