(ook: distributie), verdeling van het aanbod van goederen door gedeeltelijke uitschakeling van het prijsmechanisme. Gebeurt in tijden van oorlogsgevaar of belemmerde aanvoer door het binden van de aanschafmogelijkheid aan van overheidswege verstrekte vergunningen of bonnen, veelal in samenhang met prijsbeheersing (prijszetting).
Daar deze prijsvoorschriften echter niet garanderen, dat het grootste deel der aanwezige voorraden (in het bijzonder primaire levensbehoeften) niet in handen komt van de meest kapitaalkrachtigen, gaat de overheid tot distributie over teneinde alle leden der volkshuishouding een rechtmatig deel in deze voorraden te waarborgen. De rantsoenering geschiedt overwegend door het verstrekken van bonkaarten, waarbij telkens door de overheid voor een bepaalde periode een bepaalde bon wordt aangewezen voor het verkrijgen van een zekere hoeveelheid van een bepaald goed tegen de vastgestelde prijs. In Nederland en België is deze rantsoenering tijdens beide wereldoorlogen ingevoerd. In Nederland werd 1939 de Distributiewet aangenomen, terwijl krachtens de Prijsopdrijvings- en Hamsterwet 1939 het opdrijven van prijzen en het hamsteren van goederen kon worden tegengegaan. De uitvoering van de rantsoenering werd toevertrouwd aan een aantal rijksbureaus en het Centraal Distributiekantoor (cdk). In 1944 waren alle nog verkrijgbare levensmiddelen ‘op de bon'. In 1948-49 werden de meeste rantsoeneringsmaatregelen opgeheven, terwijl het cdk 1950 werd geliquideerd.In België bestond sinds 1937 een Dienst voor Ravitaillering, waaruit sept. 1939 een zelfstandig ministerie groeide. Voorraden werden aangelegd, terwijl de overheid optrad tegen prijsopdrijving en hamsteren. In mei 1940 kwamen de voornaamste voedingsmiddelen ‘op de bon', naderhand gevolgd door bijna alle goederen. Met het vrijgeven van boter en rijst in jan. 1949 kwam er een einde aan deze rantsoenering. Naast de distributie ontstaat een ‘zwarte markt' voor de betrokken goederen.
Litt. A.J.A.C.van Delft. Zwarte handel 1940—45 (1945); J.J.van Bolhuis e.a. (red.). Onderdrukking en verzet dln. I en II (1950).
