Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 29-11-2021

Wallenstein

betekenis & definitie

(Albrecht Wenzel Euschius von Waldstein, algemeen bekend onder den naarn van), vermaard generaal der Keizerlijken, gel». 1583 op Herrnanic in Bohemen uit aanzienlijke roomschkath. ouders, studeerde le Bologna en te Pndua, (rad toen in keizerlijke dienst, en onderscheidde zich reeds in ’t hegin van den 30-j. oorlog derwijze in de Boheerosche onlusten (1618), dal hij 1620 verheven werd tot graaf van hel Heilige Boomsche Rijk; in •1622 werd hij voor zijne overwinningen in Moravié en Hongarije beloond met dc heerlijkheid Friedland, werd duur aankoop eigenaar van meer dan zestig in Bobemen verbeurd verklaarde heerlijkheden, en 1623 verbeven lot rijksprins van Friedland. In 1625 richtte hij op eigen kosten eene armee van 40,000 man op voor den keizer, werd tol opperbevelhebber benoemd,streed 1626en 1627 voorspoedig inNoordDmtschland, en werd hertog van Mecklenburg en Sagan.

Intusschen verhieven zich van alle kanten zoo sterke klachten over W.’s geweldenarijen, afpersingen en wreedheden, dat keizer Ferdmand genoodzaakt werd aan VV„ hoe ongaarne ook, het opperbevel te ontnemen. Juist doende alsof hij zich gedwee in die ongenade schikte, begaf W. zich naar zijne landgoederen in Bohemen, en leefde daar in vorstelijke pracht. Toen Gustaaf-Adolf van Zweden echter overal zegevierend voorwaarts rukte, en Tilly nederlaag op nederlaag leed, riep de keizer W. weder aan het hoofd der armee: maar W. liet zich zeer lang bidden en smeeken; eerst toen hem de schreeuwendste privilegiën waren toegestaan, aanvaardde hij weder het opperbevel (1652). Spoedig verdreef bij de Saksen uit geheel Uohemen, dwong Gustaaf-Adolf tot ontruiming van Beieren, en leverde hem 6 Nov. 1632 den vermaarden veldslag van Luizen, waarbij de held van Zweden sneuvelde. He eigenmachtige wijze, waarop W. zicii vervolgens gedroeg, zijne openbare ongehoorzaamheid aan des keizers bevelen, zijne heimelijke ouderhandelingen niet Saksen, Zweden en Frankrijk, alles werkte samen, om des keizers besluit utt te lokken, waarbij W. in den rijk^han gedaan werd als schuldig aan hoog verraad. Nu ging W. met eenigen aanhang naar Eger, en noodigde de Zweden derwaarts lot eene conferentie; doch eer die plaats had, werd W. op 's keizers last door kapitein Deveroux vermoord 25 Febr. 1651.

< >