(of Johannes), of Johannes lil, koning van Polen, en een van Polen’s groote helden, geb. 1629, stamde af van een aanzienlijk geslacht, trad 1648 in krijgsdienst, onderscheidde zich spoedig, en werd door Casimir V tot vaandeldrager der kroon benoemd. Hij had deel aan de overwinning van Beretesjk (1651), blonk uit in den noodlottigen oorlog van Polen tegen Zweden (1653—60), versloeg en dwong tot wijken Zweden’s bondgenooten na den vrede van Oliva, ontving 1667 den titel van opperveldheer der kroon, rukte op tegen den in opstand zijnden kozak Dorozenko, en ontweldigde hem al zijne vestingen (1671).
Na den vernederenden vrede, dien koning Michael in 1672 met de Porte gesloten had te Buczaz, vormde S. eenen bond tegen dien koning, en legde de wapenen eerst neder, toen hij door bet verdrag van Ujasdow (1673) meester werd van het bewind: hij liet nu den vrede van Buczaz te niet doen, versloeg de Turken hijChoczim, en werd bij den dood van Michaël (1674) uitgeroepen als koning van Polen. Tevergeefs wendde bij alles aan om Polen weder op te beuren; hij zette den oorlog tegen de Turken voort, doch met weinig voorspoed (1675): te Lowicz omsingeld door eene armee van 200,000 Turken en Tartaren, achtte hij zich gelukkig aan dat gevaar te ontkomen door afstand te doen van Kamenelz en een derde gedeelte van Ukraine (verdrag van Zurawno, 1676). Door Oostenrijk te hulp geroepen, ontzette hij Weenen, dat belegerd werd door Kara-Mustapha (1683), en redde zoodoende keizer Leopold, die zich al zeer weinig dankbaar daarvoor toonde. Vervolgens oorloogde S. in Moldavië (1684—85), en deed verscheidene invallen in Bessarabië; doch slecht ondersteund door Oostenrijk, werd hij genoodzaakt den vrede van Moskou te teekenen (1686), waardoor Polen ophield mogendheid van den eersten rang te zijn. Hij stierf 1696. Een zijner zonen, Jacobus S., deed vergeefsche pogingen om den troon te bemachtigen; en met zijnen dood (1734 in Oostenrijk) is het geslacht S. uitgestorven.
