d. i. tusschen-toestand of voorloopige toestand, noemde men in den tijd der Kerkhervorming een keizerlijk besluit, waarbij kerkelijke geschilpunten voorloopig werden geregeld, in afwachting dat dienaangaande door een algemeen concilie zou worden beslist. In 1541 was, naar aanleiding van een geschrift van Granvella, eene commissie, samengesteld uit roomsch-kathol.enprotestantsche godgeleerden de zaak eens geworden over eenige leerstellige punten; doch over de sacramenten en de kerkelijke macht had men zich niet met elkander kunnen verstaan; het geschrift van Granvella werd genoemd het I. van Hegensburg.
In 1548 werd door Karel V een besluit uitgevaardigd, waarbij aan de Protestanten voorloopig het nachtmaal-vieren met brood en wijn, zoomede het huwelijk der geestelijken toegestaan werd, in afwachting van de beslissing, omtrent die punten te nemen door het reeds bijeengeroepene concilie van Trente; dit keizerlijke besluit noemde men het I. van Augsburg.
In hetzelfde jaar 1548 werd eene openlijke verklaring afgelegd door Melanchthon, Bugenhagen en Major, dat zij de roomsch-katholieke kerkgebruiken voor even onschadelijk als onnut hielden, terwijl zij eene beperking verlangden van de pauselijke en bisschoppelijke macht, opdat van die macht geen misbruik meer gemaakt zou kunnen worden. Deze verklaring, die vinnig bestreden werd door den aanhang van Luther, werd genoemd het l. van Leipzig.
