1) ketters in de 12e eeuw, hadden tot hoofd Hendrik den Kluizenaar, die 1116 uit Lausanne vertrok, en met zijn leermeester Pierre de Bruys rondtoog door het zuiden van Frankrijk, overal grooten aanhang winnende; de kinderdoop en de Mis werden door de H. verworpen, kerken en kruisbeelden werden door hen vernield; doch 1147 zond paus Eugenius III een legaat tegen hen af, en Hendrik de Kluizenaar werd in de abdij van Clairvaux gevangen gezet, nadat men Pierre de Bruys reeds levend verbrand had; zie het art. CATHAREN.
2) de aanhangers van de duitsche keizers Hendrik IV en Hendrik V in hunne geschillen met den Stoel van Rome.
