Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 21-10-2021

Frankfort

betekenis & definitie

naam van verscheidene steden in Noord-Amerika, en twee (de voornaamste) in Europa.

In N.-Amerika:

1) uniestaat Maine, 10 mijlen benoordooslen Augusta; 5000 inw.
2) uniestaat New-York, aan den Mohawk, 15 mijlen benoordw. Albany; 3000 inw.
3) verscheidene kleinere plaatsen in de n.-amerik. Unie heeten F.
4) hoofdstad van den staat Kentucky, aan de rivier Kentucky, over welke hier eene kettingbrug ligt, 10 mijlen beoosten Louisville; 5500 inw.

In Europa:

1) Frankfort aan den Main, duitsch Frankfurt am Main, lat. Francofurtum of Francofordia, de eerste der vier vrije steden van den duitschen bond, en een der gewichtigste steden van Duitschland, ligt bekoorlijk in het ruime Maindal, op den rechteroever der rivier, tegenover het vlek Sachsenhausen, dat als eene voorstad of buitenwijk van F. aan te merken is. Het is de zetel der duitsche bondsvergadering, en de vaderstad van Góthe en van de familie Rothschild. Gedeeltelijk draagt F. nog den stempel der oudheid; het heeft vele prachtige kerken en andere merkwaardige gebouwen, o. a. de Römer (Reumer), zijnde het tegenwoordige raadhuis, waar de Gouden bul van keizer Karel IV van 1356 bewaard wordt, met de keizerszaal; het paleis van Thurn en Tavis, waar sedert 1851 de duitsche bondsvergadering hare zittingen houdt, de nieuwe (1833 voltooide) Pauluskerk, vermaard geworden door de zittingen van het voorloopig parlement en van de duitsche rijksvergadering 1848 en 1849; enz. De bevolking van F. (67,975 zielen in Dec. 1858) kan tegenwoordig veilig op 75,000 zielen geschat worden. De stichting van F. is te zoeken in den tijd van Karel den Groote, die hier 794 eene plaats liet bouwen, welke hij Franconofurt noemde, en waar hij zich nederzette om de heerban tot eenen laatsten beslissendeu oorlog tegen de Saksen te verzamelen, terwijl hij vervolgens tegenover F. op den anderen oever der rivier eene kolonie stichtte van het overwonnene volk, welke kolonie uit dien hoofde den naam ontving van Sachsenhausen. Door Lodewijk den Duitscher werd F. in 843 verheven tot hoofdstad van hel Oostfrankische rijk; sedert 1254 vrije stad en rijksstad, werd F. bij de Gouden bul van 1356 geproclameerd als kroningstad. Verscheidene rijksdagen werden te F. gehouden, o. a. die van 1142, waarbij Saksen aan Hendrik den Leeuw werd teruggegeven door Conrad III, en die van 1338, waarbij het Keizerrijk onafhankelijk werd verklaard van den Pauselijken Stoel. In 1792 ingenomen door den franschen generaal Custine, werd F. in 1806 hoofdstad van het door Napoleon ten behoeve van den prins van Dalberg gestichtte Groothertogdom Frankfort, dat samengesteld was uit de vrije stad F. met haar rechtsgebied, benevens Hanau, Fulda en Aschaffenburg, beslaande eene uitgestrektheid van 95 vierk. mijlen, bevolkt met 300,000 zielen. In 1815 werd dit groothertogdom verbrokkeld en F. weder eene vrije stad, die in het volgende jaar verheven werd tot zetel van den duitschen bond. De Republiek Frankfort (dat wil zeggen de vrije stad F. met 2 onderhoorige vlekken en 6 dorpen, te zamen circa 2 vierk. mijlen groot en bevolkt met omstr. 80,000 zielen) heeft hare eigene staatsregeling (Constitutions-Erganzungsacte van 18 Oct. 1816 en Organieke wet van 12 Sept. 1853), haar eigen leger (ruim 1100 man), en als lid van den bond een bondsgarnizoen in F. van ruim 5000 man, bestaande uit oostenrijksche, pruisische en beiersche troepen van alle wapenen.
2) Frankfort aan de Oder, hoofdplaats van het regeerings-district F. der pruisische prov. Brandenburg, ligt 12 mijlen bezuidoosten Berlijn, op den linkeroever van de Oder en aan een kanaal, dat de rivier in gemeenschap stelt met de Elve en de Weichsel; 35,000 inw.; monument van den dichter Kleist, dito van hertog Leopold van Brunswijk; gewichtige jaarmarkten; de 1506 door keurvorst Joachim I te F. gestichte universiteit is in 1811 verplaatst naar Breslau. Dicht bij dit F. ligt Cunnersdorf, waar de Pruisen onder Frederik den Groote 12 Aug. 1759 verslagen werden door de verbondene Bussen en Oostenrijkers.